شروط خبر متواتر
برای صحت تواتر وجود چهار شرط در راویان لازم است:
۱- آنچه نقل میکنند، خودشان بر آن یقین داشته باشند، لذا اگر اهل شهر بگویند: پرندهای گذشت و ما گمان کردیم کلاغ بود، برای شنونده جز گمان چیز دیگری حاصل نمیشود.
۲- اعتمادشان در به دست آوردن این علم بر محسوسات باشد نه بر معقولات، زیرا اگر اهل شهری به بزرگی به ما خبر دهند که جهان حادث است، برای ما یقین حاصل نمیشود، تا اینکه ما خودمان آن را با عقل خود دریابیم.
۳- تعداد ناقلان طوری باشد که عادت اجازه به اتفاقشان بر دروغ ندهد، به اینکه دارای مشربهای مختلفی، و از اماکن متعددی باشند.
۴- در این امور، اول و آخر و وسط سند (همه طبقههای راویان برابر باشند، لذا اگر تعداد زیادی از یک یا دو نفر نقل قول کنند برای ما علمی حاصل نمیشود، و همچنین اگر یک یا دو نفر از تعداد بسیاری.
برای تواتر عدد مشخصی را نمیتوان در نظر گرفت بلکه هر عددی که شروط گذشته در آن باشد، برای شنونده یقین ایجاد میکند، زیرا ممکن است افراد بسیاری خبری را نقل کنند، لکن به سبب اتحاد مشربشان، و شک در اینکه شاید مصلحتی در نقل آن خبر برایشان وجود دارد، برای شنونده یقین حاصل نشود.
گروهی کوشیدهاند برای تواتر عددی مشخص کنند، لکن در انتخاب این عدد، به اختلاف افتادهاند، و چنانچه گفتیم رأیشان دور از صواب است.
باید توجه داشت که در روایت خبرهای متواتر، عدالت راوی و مسلمان بودن او شرط نیست.