توجه
اگر شارع در جواب پرسش سائلی حکمی را بیان کند، جواب ممکن است بر یکی از دو حالت زیر وارد شود:
- ممکن است جواب جمله‌ای مستقل باشد، و در مفهوم نیاز به جمله سئوال نداشته باشد، در این صورت اعتبار به جمله جواب است، و توجه به جمله سئوال به جهت عموم و خصوص نمی‌شود، مانند حدیث چاه بضاعه که از رسول الله جسئوال شد: «أنتوضأ من بئر بضاعة»«آیا از چاه بضاعه وضو بگیریم؟» ایشان در جواب فرمودند: «إن الماء طهور لا ینجسه شيء»«آب پاک‌کننده است چیزی آن را نجس نمی‌کند» [۴۸].
چنان‌که می‌بینیم، سئوال در مورد یک چاه مخصوص است، لکن جواب با لفظ عام آمده است، و همه چاه‌ها و همه انواع آب را در بر می‌گیرد.
- و ممکن است جواب در مفهوم مستقل نباشد، و در فهم معنی به صیغه سئوال نیاز باشد، مانند «نعم»و «لا»، در این صورت عموم یا خصوص آن را از صیغه سئوال می‌گیریم، مانند مثال زیر:
سعد بن ابی وقاصسگوید: «سئل النبي جعن تمر برطب، فقال: تنقص الرطبة إذا یبست؟ قالوا: نعم. قال: فلا أذن» [۴۹]و در بعضی از روایات به لفظ: «یسأل عن إشتراء الرطب بالتمر؟».
[۴۸] ابو داود، کتاب الطهارة، باب ماجاء فی بئر بضاعه از ابوسعید خدریس(۱/۲۴ و ۲۵). [۴۹] (رسول الله جاز فروش خرما به رطب پرسیده شد، فرمود: آیا رطب وقتی که خشک شد کم می‌شود؟ عرض کردند: بله، فرمود: بنابراین، نه) این حدیث را امام احمد در مسند به لفظ فوق (۱/۱۷۹) روایت کرده است، و ابن حجر در بلوغ المرام گفته است: رواه الخمسة وصححة ابن المديني والترمذي وابن حبان و الحاكم.