تعبّد به خبر واحد
عقلاً جایز است که خداوند بندگان را متعبد به خبر واحد سازد و به آنان فرمان دهد که هرگاه شخصی مورد اعتماد، برای شما خبری را نقل کرد، باید شما به مقتضای آن عمل کنید.
و چنانکه با استقرا دریافتهایم، همیشه مسلمین خبر واحد را پذیرفته، و بدان عمل کردهاند، و از یاران رسول خدا جوقایع بیشماری نقل شده که در آنها خبرهای واحد را به کار بستهاند، و رأی ناتج از اجتهاد خود را با شنیدن اخبار آحاد کنار میگذاشتهاند، و در وقایعی از حضرت عمرسروایت شده که فرمودهاند: اگر این خبر نبود، رأی ما بر چیز دیگری بود.
و رسول الله جامیران و قاضیان و فرستادگان آحاد را به اطراف میفرستاد، و بر مردم آن مناطق واجب میداشت بر نقل قولشان از جانب ایشان اعتماد کنند.
و خداوند متعال بر اجتماع واجب ساخته که حداقل بعضی از افراد خود را برای یاد گرفتن علوم شرعی گسیل دارند، و چنانکه میدانیم با یک یا دو نفر برای مردم علم یقینی به احکام شرعی حاصل نمیشود، خداوند متعال در اینباره فرماید:
﴿فَلَوۡلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرۡقَةٖ مِّنۡهُمۡ طَآئِفَةٞ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي ٱلدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوۡمَهُمۡ إِذَا رَجَعُوٓاْ إِلَيۡهِمۡ لَعَلَّهُمۡ يَحۡذَرُونَ ١٢٢﴾[التوبة: ۱۲۲].
«پس چرا از هر فرقهای از مسلمین کسانی خارج نمیشوند که در دین فقیه گردند، و قوم خود را هنگام برگشت بترسانند، تا آنان از خطرات زندگی بر حذر شوند».