تواتر قرآن
چنان‌که در تعریف گذشت، ما جزئی از حقیقت قرآن را متواتر بودن آن دانستیم. و تواتر عبارت از این است که رسول الله جقبل از انتقال از جهان فانی، چندین بار قرآن را بر جبرئیل÷خوانده‌اند، و به یاران آموخته‌اند و یاران آن‌چنان که آموخته بودند حفظ نمودند و به تابعان رساندند و این‌چنین سینه به سینه نسل به نسل نقل شده است، و اگرچه در عهد صحابه قرآن نوشته شده بود، لکن برای محافظت از قرآن بدان اکتفا نکردند، و در هر طبقه‌ای افراد زیادی بوده‌اند که حافظ قرآن بوده و مانند ترتیل رسول الله جقرآن را می‌خوانده و می‌خوانند، و این مصداق فرمایش باریتعالی است که می‌فرماید:
﴿إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا ٱلذِّكۡرَ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ ٩﴾[الحجر: ۹].
«البته ما قرآن را فرو فرستادیم، و ما نگهبان آنیم».
بنابراین قرائت‌هایی که به طریق آحاد روایت شده، و قاریان مشهور آن را نخوانده‌اند، شاذ است، و قرآن به حساب نمی‌آید، و خواندن آن‌ها در نماز جایز نیست، و نماز را باطل می‌سازد.
قرائت‌هایی که اجماع مسلمین بر متواتر بودن آن‌ها است قرائت قاریان زیر است:
- ابن کثیر قاری مکه.
- نافع قاری مدینه.
- ابن عامر قاری شام.
- ابوعمروبن العلاء قاری بصره.
- عاصم و حمزه و کسائی قاریان کوفه.
سه قرائت دیگر داریم که در متواتر بودن آن‌ها اختلاف است، و حافظ ابن جزری محقق معروف علوم قرائت، متواتر بودن آن‌ها را ترجیح داده است که عبارتند از:
قرائت ابی جعفر، و قرائت یعقوب، و قرائت خلف.
و غیر از این‌ها علمای علوم قرائت بر شاذ بودن آن‌ها اتفاق دارند.