مبانی فقه

وقت بیان

حال که دانستیم ممکن است شارع الفاظی به کار گیرد که نیاز به بیان دارد - چه عمومی که مخصص دارد، و چه مطلقی که - باید تقیید شود، و چه مجملی که احتیاج به بیان دارد، این سئوال پیش می‌آید که تا چه اندازه ممکن است شارع بیان را به تأخیر اندازد؟

همه اصولیان تقریباً متفقند بر آن‌که تأخیر بیان تا مابعد وقت عمل به آن، جایز نیست، و آن را غیر واقع و غیرمعقول می‌دانند. و می‌گویند این امر از جمله اموری است که توان مکلف به آن نمی‌رسد. و تکلیفی که نتوان آن را انجام داد در شرع وجود ندارد.

اما تأخیر بیان تا وقت نیاز و عمل به نص، جایز است، و در شرع واقع شده است، چنان‌که می‌دانیم نمازهای پنجگانه در شب معراج فرض شد، لکن جبرئیل÷برای نماز ظهر فردا که مسلمین می‌خواستند، آن را ادا نمایند، از طرف خداوند مأمور شد که چگونگی خواندن آن را به آنان بیاموزد.

در این‌جا بدین مقدار از بخش دوم اکتفا می‌کنیم، و امیدواریم که خداوند ما را در تهیه بخش سوم یاری فرماید.