الف- مشهور
مشهور در لغت اسم مفعول از شهرت است به معنی نشر و اظهار و اعلان، و در اصطلاح، خبر مشهور خبری است که به حد تواتر نرسیده، ولی در همه طبقات سند کمتر از سه نفر آن را روایت نکرده‌اند. یا به عبارتی دیگر: حدیثی را مشهور گویند که در همه طبقات سند آن سه نفر یا بیشتر وجود دارند و به حد تواتر نرسیده است.
مثال حدیث مشهور:
امام مسلم در صحیح خود گوید:
۱- حدثنا محمد بن المثنی وابن بشار، قالا: حدثنا محمد بن جعفر، حدثنا شعبه، سمعت قتادة یحدث عن أنس بن مالک قال: ألا أحدثکم حدیثا سمعته من رسول الله جلا یحدثکم أحد بعدي، سمعة منه: «إن من أشراط الساعة أن یرفع العلم، ویظهر الجهل، ویفشوا الزني، ویشرب الخمر، ویذهب الرجال، وتبقي النساء، حتی یکون لخمسین أمرأة قیم واحد» [۶۷].
۲- حدثنا محمد بن عبدالله بن نمیر، حدثنا وکیع وأبي، قالا: حدثنا الأعمش عن أبي وائل قال: کنت جالسا مع عبدالله وأبي موسی، فقالا: قال رسول الله ج: «إن بین یدي الساعة أیاما، یرفع فیها العلم، وینزل فیها الجهل، ویکثر فیها الهرج. والهرج القتل» [۶۸].
۳- حدثني حرملة بن یحیی، أخبرنا ابن وهب، أخبرني یونس عن إبن شهاب، حدثني حمید بن عبدالرحمن بن عوف، أن أبا هریرة قال: قال رسول الله ج: «یتقارب الزمان، ویقبض العمل، وتظهر الفتن، ویلقی الشح، ویکثر الهرج» قالوا: وما الهرج؟ قال: «القتل» [۶۹].
چنان‌که می‌بینیم این احادیث اتفاق دارند بر این‌که از علائم قیامت: رفع علم و ظهور جهل و فتنه و آشوب است. و به سندهای مختلف از: انس بن مالک و عبدالله بن مسعود، و ابوموسی اشعری، و ابوهریرهسروایت شده است که رسول الله جچنان فرموده‌اند.
حکم این نوع احادیث آن است که اگرچه با سندهای مختلف روایت شده‌اند، تا سند آنها صحیح نباشد قابل قبول نیستند و ممکن است احادیثی حسن یا ضعیف و موضوع نیز از این دست باشند، و تنها فایده‌ای که این تعداد روایت دارد، آن است که به شرط صحت سند از احادیثی که با سندهای صحیح با عدد کمتر روایت شده‌اند، قوی‌ترند، و مثلاً بر عزیز و غریب صحیح امتیاز دارند.
[۶۷] از علائم قیامت است آن‌که علم برداشته شود، و جهل آشکار گردد، و زنا منتشر شود، و خمر نوشیده شود، و مردان از بین بروند، و زنان باقی بمانند، تا این‌که برای پنجاه زن فقط یک سرپرست مرد باشد. [۶۸] قبل از قیامت روزهای اندکی است که در آنها علم برداشته شود و جهل فرود آید، و هرج زیاد شود، و هرج: کشت و کشتار است). [۶۹] زمان دنیا و آخرت به هم نزدیک می‌شود، و علم گرفته می‌شود، و فتنه آشکار شود، و حسد و آز انداخته گردد، و هرج زیاد شود. گفتند: هرج چیست؟ فرمود: قتل. رجوع شود به صحیح مسلم به تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی (۴/۲۰۵۶)