باب اول در بیان اثبات توحید بعناوینِ مختلفه و نفیِ شرک و مذمت آن

۱- عنوانمَا لَكُم مِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥ«معبودی جز او برای شما نیست» بصورت حصر درین موضع اثبات معبودیتِ آن ذاتِ واحد فرموده و همه معبودان غیر او را نفی کرد، تقریباً سیزده جا در قرآن مقدس از نوح ÷تا خاتم الأنبیاء جدر سور مختلف این مضمون را ذکر فرموده اند که تمام‌شان درین دعوت متفق و به اندازی عجیب و مؤثر خلق را دعوت کردند.

۲- عنوانمِّنۡ إِلَٰهٍ غَيۡرُهُۥ«کیست معبود، غیر الله» ببین که به چه اندازی عجیب با اثبات وحدانیت، نفی غیر الله هم کرده است!. این مضمون را در مقامات مختلفه مثل پ ۷، سورۀ انعام ع ۵، و پ ۲۰، قصص ع ۷ و پ ۲۷ سورۀ طور، ع آخر و غیره ذکر فرموده است.

حالا سوالی پیدا می‌شود که غیر الله کیستند که از عبادت آنها احتراز لازم است؟

جواب این سوال اینست که هرچه ماسوی الله باشد، همه غیر اند مثل شجر، حجر، قبر، صنم، وثن [۴۲]، شمس، قمر، ستاره، نبی، فرشته، ولی، انس، جن، دیو و پری. در تفسیر ابن جریر، روح المعانی، تفسیر کبیر، بحر [۴۳]و غیره موجود است که مَا كَانَ لِبَشَرٍ، شان نزول این آیه را ابن عباس ب بیان فرمودکه ابورافع قرظی و غیره از علماء یهود و نصاری در جواب دعوتِ حق سرورِ کائنات جگفتند که: مگر شما می‌خواهید که مثل عیسی ترا عبادت کنند، فرمود: معاذ الله أن نعبد غير الله أو نأمر بعبادة غيره ما بذلك بعثني ولا بذلك أمرني. (روح، ج ۳، ص ۲۰۷).

اینجا آنحضرت جخود را نیز در غیر الله داخل کردند.

[۴۲] صنم، وثن = به معنای بت. [مُصحح]. [۴۳] تفسیر البحر المحیط؛ مؤلف آن اثیر الدین محمد بن یوسف مشهور به «ابوحیان اندلسی» است که در آخر ماه شوال سال ۶۵۴ هـ مطابق ۱۹ نوامبر ۱۲۵۶م در غرناطه دیده به جهان گشود،... و در۲۸ ماه صفر سال ۷۴۵ هـ مصادف با ۱۱ ماه جولای ۱۳۴۴م در گذشت، از او بیش از سی اثر نفیس در علوم مختلف از جمله: تفسیر، حدیث، عقائد، فقه و نحو بجا مانده است. (بر گرفته از سایت انترنیتی: المجلس العلمی – سایت الوکه) [مُصحح].