شرح ریاض الصالحین - جلد ششم

۳۰۶- باب: حرام بودن نگه داشتن سگ، مگر برای شکار یا نگه‌بانیِ گلّه یا زراعت

۱۶۹۷- عن ابن عمرَب قالَ: سَمِعتُ رسُولَ اللهِج يقولُ: «مَنِ اقْتَنَى كَلْباً إلاَّ كَلْبَ صَيْدٍ أوْ مَاشِيَةٍ فَإنَّهُ يَنْقُصُ مِنْ أجْرِهِ كُلَّ يَومٍ قِيرَاطَانِ».[متفق عليه][صحیح بخاری، ش: ۵۴۸۰؛ و صحیح مسلم، ش: ۱۵۷۴]

وفي روايةٍ: «قِيرَاطٌ».

ترجمه: ابن‌عمربمی‌گوید: از رسول‌اللهجشنیدم که می‌فرمود: «هرکه سگی نگه دارَد، روزانه دو قیراط از پاداش اعمالش کاسته می‌شود؛ مگر آن‌که سگ شکار یا سگِ گلّه باشد».

و در روایتی دیگر آمده است: «روزانه یک قیراط از پاداش اعمالش کاسته می‌شود».

۱۶۹۸- وعن أبي هريرةَس قالَ: قال رسولُ اللهِج: «مَنْ أمْسَكَ كَلْباً، فَإنَّهُ ينْقُصُ كُلَّ يَومٍ مِنْ عَمَلِهِ قِيرَاطٌ إلاَّ كَلْبَ حَرْثٍ أوْ مَاشِيَةٍ».[متفق عليه][صحیح بخاری، ش: (۲۳۲۲، ۳۳۲۴)؛ و صحیح مسلم، ش: ۱۵۷۵]

وفي روايةٍ لِمسلمٍ: «مَنْ اقْتَنَى كَلْباً لَيْسَ بِكَلْبِ صَيْدٍ، وَلا مَاشِيَةٍ وَلا أرْضٍ، فَإنَّهُ يَنْقُصُ مِنْ أجْرِهِ قِيرَاطَانِ كُلَّ يَوْمٍ ».

ترجمه: ابوهریرهسمی‌گوید: رسول‌اللهجفرمود: «هرکه سگی نگه دارَد، روزانه یک قیراط از پاداش اعمالش کاسته می‌شود؛ مگر سگی که برای نگه‌بانی زراعت یا گلّه باشد».

در روایتی از مسلم آمده است: «هرکه سگی نگه دارَد که سگِ شکار یا برای نگه‌بانیِ گلّه یا زمین کشاورزی نباشد، روزانه دو قیراط از پاداش اعمالش کاسته می‌شود».

شرح

مولف/می‌گوید: «باب: حرام بودن نگه‌داشتن سگ، مگر برای شکار یا نگه‌بانیِ گلّه یا زراعت».

سگ، نژاد و رنگ‌های گوناگونی دارد؛ اما به‌طور ویژه از نگه داشتن سگِ سیاه منع شده است؛ زیرا سگِ سیاه از همه بدتر است؛ حتی به‌فرموده‌ی پیامبرجاگر از جلوی نمازگزار عبور کند یا از فاصله‌ی میان نمازگزار و سُتره‌اش رد شود، نمازش باطل می شود و باید آن را از ابتدا بخواند؛ از این‌رو از پیامبرجپرسیدند: مگر سگ سیاه چه تفاوتی با سگ‌های دیگر دارد؟ فرمود: «الْكَلْبُ الأَسْوَدُ شَيْطَانٌ»؛ [ صحیح مسلم، ش: ۵۱۰.] یعنی: «سگِ سیاه، شیطان است». بیش‌تر علما بر این باورند که سگ سیاه نمی‌تواند سگ شکار باشد و شکارش، جایز نیست؛ یعنی اگر سگِ سیاهی، دست‌آموز باشد و چیزی شکار کند، شکارش حلال نیست؛ همان‌گونه که شکارِ کافران، جز یهود و نصارا، حلال نمی‌باشد؛ البته شکارِ سایر سگ‌ها بنا بر شروطی که علما ذکر کرده‌اند، حلال است و اگر سگی غیر از سگ سیاه، مثلاً سگِ زرد از جلوی نمازگزار عبور کند، نمازِ انسان باطل نمی‌شود.

اما نگه داشتن سگ، حرام است و یکی از گناهان بزرگ به شمار می‌آید؛ زیرا در حدیث تصریح شده است که نگه‌داشتن سگ، باعث می‌شود که روزانه دو قیراط از پاداش اعمال انسان کسر گردد؛ البته نگه داشتن برخی از سگ‌ها از این وعید مستثناست. حد و اندازه‌ی هر قیراط در حدیثی دیگر بیان شده است؛ چنان‌که پیامبرجفرمود: «مَنِ اتَّبَعَ جَنَازَةَ مُسْلِمٍ إيماناً وَاحْتِسَاباً، وَكَانَ مَعَهُ حَتَّى يُصَلَّى عَلَيْهَا وَيُفرَغَ مِنْ دَفْنِهَا، فَإنَّهُ يَرْجعُ مِنَ الأَجْرِ بِقيراطَيْنِ كُلُّ قِيرَاطٍ مِثْلُ أُحُدٍ»؛ [ ر.ک: حدیث شماره‌ی ۹۳۵. [مترجم]] یعنی: «هرکس از روی ایمان و به نیت پاداش، در تشییع جنازه‌ی مسلمانی شرکت کند و تا پایان نماز جنازه و خاک‌سپاریِ وی حاضر باشد، با دو قیراط پاداش باز می‌گردد که هر قیراط، مانندِ کوهِ احد است». لذا کسی که سگ نگه می‌دارد- اگر سگِ شکار، یا سگِ گلّه یا برای نگه‌بانی زمین کشاورزی نباشد- روزانه از پاداش اعمالش به اندازه‌ی یک یا دو کوهِ اُحُد کاسته می‌شود و این، بدین معناست که نگه‌داشتن سگ، گناه بزرگی‌ست. همان‌گونه که در حدیث آمده است و پیش‌تر نیز بیان شد، نگه داشتن سگِ شکار، سگ گلّه و سگ نگه‌بانی از زمین کشاورزی، جایز است؛ هم‌چنین جایز است که انسان برای نگه‌بانی از املاک و وسایل خود که در جایی که دورافتاده هستند، از سگ استفاده کند.

این، از حکمت اللهﻷمی‌باشد که افراد بدطینت و ناپاک با هم‌نوع خود اُنس می‌گیرند و افراد پاک‌سرشت با هم‌نوع خویش؛ و چه خوب گفته‌اند که:

کند هم‌جنس با هم‌جنس پرواز کبـوتـر با کبـوتر، باز بـا بـاز

از این‌رو کافران را می‌بینیم که از نحله‌های مختلف، علاقه‌ی عجیبی به داشتنِ سگ دارند؛ حتی گاه دیده می‌شود که سگ را بر خود ترجیح می‌دهند و گوشت خوب و مرغوب را پیشِ سگ می‌گذارند تا بخورد و خودشان از گوشت نامرغوب تغذیه می‌کنند! یک کافر آن‌قدر به سگ خود علاقه دارد که روزانه او را در وان حمام می‌شوید و از انواع صابون و تمیزکننده‌ها استفاده می‌کند تا سگش را تمیز نماید؛ اما چه فایده که سگ، نجس‌العین است و با این چیزها پاک نمی‌شود. کفار به کارهای شیطانی، علاقه‌ی فراوانی دارند؛ به امر شیطان است که هرگونه بزهی از آنان سر می‌زند و انواع فسادها را مرتکب می‌شوند و به کفر و ضلالت روی می‌آورند و به بردگیِ شیطان تن می‌دهند و از امیال نفسانی خویش پیروی می‌کنند و بدین‌سان با انواع آلودگی‌ها، اُنس دارند. از الله متعال می‌خواهیم که ما و آنان را در مسیر هدایت قرار دهد.

خلاصه این‌که نگه‌داشتن سگ بدون ضرورت یا سبب شرعی، یکی از گناهان بزرگ است و نجاست سگ، پلیدترین نوع نجاست می‌باشد؛ لذا اگر یک سگ ظرفی را بلیسد، واجب است که آن ظرف را هفت بار بشویند و در یکی از مراحل شستشو، از خاک استفاده کنند؛ در صورتی که سایر نجاست‌ها به‌گونه‌ای‌ست که اگر اثرش از میان برود، محل نجاست، پاک است؛ اما نجاست سگ فقط با روشی که بیان شد، از میان می‌رود.