شرح ریاض الصالحین - جلد ششم

۳۶۶- باب: نهی از سکوت در طول روز تا شب

۱۸۰۹- عن عليٍّس قَالَ: حَفِظْتُ عَنْ رَسُولِ اللهِ: «لا يُتْمَ بَعْدَ احْتِلاَمٍ، وَلا صُمَاتَ يَومٍ إِلَى اللَّيْلِ».[روايت ابوداود با اِسناد صحیح] [ صحیح الجامع، ش: ۷۶۰۹؛ إرواء الغلیل، ش: ۱۲۴۴؛ و صحیح أبی داود، از آلبانی/، ش: ۲۴۹۷.]

ترجمه: علیسمی‌گوید: از رسول‌اللهجبه‌یاد دارم که فرمود: «پس از بلوغ، یتیمی نیست و سکوت کردن از صبح تا غروب، روا نمی‌باشد».

[خطابی در توضیح این حدیث گفته است: سکوت، از عبادت‌های دوره‌ی جاهلیت بود؛ لذا در اسلام از این کار منع شدند و دستور یافتند که ذکر و سخن نیک بگویند.]

۱۸۱۰- وعن قيس بن أَبي حازمٍ قَالَ: دَخَلَ أَبُو بكرٍ الصِّدِّيقُس عَلَى امْرأَةٍ مِنْ أحْمَسَ يُقَالُ لَهَا: زَيْنَبُ، فَرَآهَا لا تَتَكَلَّمُ. فَقَالَ: مَا لَهَا لا تَتَكَلَّمُ؟ فَقَالوا: حَجَّتْ مُصمِتةً، فقالَ لَها: تَكَلَّمِي، فَإنَّ هَذَا لا يَحِلُّ، هَذَا مِنْ عَمَلِ الجَاهِليَّةِ، فَتَكَلَّمَتْ.[روايت بخاري] [ صحیح بخاری، ش: ۳۸۳۴.]

ترجمه: قيس بن ابی‌حازم می‌گوید: ابوبکر صدیقسنزد زنی به نامِ زینب از قبیله‌ی "احمس" رفت و دید که سخن نمی‌گوید. فرمود: چرا صحبت نمی‌کند؟ گفتند: نذر سکوت کرده است. ابوبکرسبه آن زن فرمود: «سخن بگو؛ زیرا این کار روا نیست و از کارهای عصر جاهلیت است». آن‌گاه آن زن سخن گفت.

شرح

مولف/بابی بدین عنوان گشوده: «حرمت پوشیدن لباس زعفرانی‌رنگ یا زرد برای مرد» و سپس حدیثی بدین مضمون ذکر کرده است که عبدالله بن عمرو بن عاصبمی‌گوید: پیامبرجبر تنم دو لباس زردرنگ دید؛ فرمود: «مادرت تو را به پوشیدن این امر کرده است؟» گفتم: آن‌ها را بشویم؟ فرمود: «بلکه آن‌ها را بسوزان». این، بیان‌گر کراهت یا حرمت پوشیدن لباس زعفرانی‌رنگ یا زردرنگی‌ست که اندکی مایل به قرمز می‌باشد؛ پیامبرجاز پوشیدن لباس قرمزرنگ نیز نهی فرموده و نیز خبر داده که این، جزو لباس کافران است؛ همان‌گونه که می‌دانید ما از این که خود را شبیه کافران بسازیم، نهی شده‌ایم؛ در حدیثی آمده است: «مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ». [ صحیح است؛ ابوداود، ش: ۴۰۳۱؛ و ابن ابی‌شیبه (۶/۴۷۱) به‌نقل از ابن‌عمرب؛ علامه آلبانی/در کتاب «حجاب المرأۀ المسلمۀ»، ص ۱۰۴، و در إرواءالغلیل، ش: ۱۲۶۹ و نیز در غایة المرام (۱۹۸) این حدیث را صحیح دانسته است.] یعنی: «هرکس خود را شبیه قومی بسازد، از جرگه‌ی آن‌هاست».

سپس مولف/بابی درباره‌ی نهی از سکوت در طول روز تا شب گشوده است؛ سکوت، از عبادت‌های عصر جاهلیت بود؛ بدین‌سان که برخی از مردم طول روز را در سکوت می‌گذراندند؛ اما مسلمانان از این کار منع شدند؛ زیرا این عمل، انسان را از ذکرِ الله و تسبیح و تحمید و امر به معروف و نهی از منکر و نیز از قرائت قرآن باز می‌دارد و جزو کارهای عصر جاهلی‌ست. از این‌رو پیامبرجاز این کار باز داشت؛ بنابراین، برای مسلمان روا نیست که از صبح تا شب سکوت کند و سخن نگوید؛ حتی اگر کسی نذر سکوت کند، نباید به این نذر، عمل نماید؛ بلکه نذر خود را بشکند و کفاره‌ی سوگند را ادا کند. البته به‌یاد داشته باشیم که رسول‌اللهجفرموده است: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ»؛ [ صحیح بخاری، ش: ۶۰۱۸ و...؛ صحیح مسلم، ش:۴۷.] یعنی: «کسی که به الله و روز قیامت ایمان دارد، سخن نیک بگوید و یا سکوت نماید».

***