نقد و بررسی اصول و عقاید شیعه دوازده امامی (جلد اول)

فهرست کتاب

۴- قطعیه [۴۰۰]

۴- قطعیه [۴۰۰]

بر اساس دیدگاه گروهی از فرقه‌شناسان، از جمله اشعری [۴۰۱]، شهرستانی [۴۰۲]، اسفراینی [۴۰۳]و برخی دیگر [۴۰۴]، «قَطعیه» یکی از القاب اثناعشریه است؛ دلیل این نامگذاری،‌ آن است که ایشان مرگ موسی بن جعفر صادق را قطعی می‌دانند [۴۰۵]و این چیزی است که اثنا‏عشریه به آن باور دارد. مسعودی می‌گوید: «ابومحمد حسن بن علی [عسکری] در سال دویست و شصت وفات یافت. از دیدگاه قطعیه، وی پدر امام دوازدهم است که همان مهدی موعود می‌باشد» [۴۰۶]. برخی دیگر، قطعیه را یکی از فرقه‌های امامیه می‏دانند، نه از القاب اثنا‏عشریه [۴۰۷].

[۴۰۰] در مورد اثناعشریه، بنگرید به اصول كافی: ۱/۴۵۲ و به بعد؛ مفید، الإرشاد؛ فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری؛ اربلی، كشف الغمة؛ نیز بنگرید به: مقالات الإسلامیین: ۱/۹۰ و ۹۱؛ شهرستانی، الملل و النحل: ۱/۱۶۹؛ ابن‌خلدون، لباب المحصل: ص ۱۲۸. [۴۰۱] مقالات الإسلامیین: ۱/۹۰ و ۹۱. [۴۰۲] الملل و النحل: ۱/۱۶۹ [۴۰۳] التبصیر فی الدین: ۳۳. [۴۰۴] بنگرید به: الحور العین: ۱۶۶. [۴۰۵] بنگرید به: قمی، المقالات و الفرق: ص ۸۹؛ الناشئ الاكبر، مسائل الامة: ص ۴۷؛ اشعری، مقالات الاسلإمیین: ۱/۹۰؛ عبدالجبار همدانی، المغنی: ۲۰/۱۷۶؛ مسعودی، مروج الذهب: ۳/۲۲۱. [۴۰۶] مروج الذهب: ۴/۱۹۹ [۴۰۷] مختصر التحفه الإثنی‌عشریة: ص ۱۹ و ۲۰. تردیدی نیست كه اثناعشریه، ادامۀ افکار و عقاید قَطعیه است. فرقۀ قطعیه، پس از قطعی شدن امامت موسی، به این نام ملقب شد؛ لذا با اسماعیلیه متفاوت است؛ اما می‌بینیم كه شیعیان پس از فوت هر امامی دچار اختلاف می‌شدند؛ پس قطعیه نیز به همین تفرقه دچار گشت و فرقه‌هایی از آن جدا شد كه معتقد به امام دوازدهم نیستند. به بیان دیگر، برخی از فرقه‌های اثناعشریه پدید آمدند كه در اثناعشریۀ پیشین وجود نداشتند؛ پس «قطعیه» شامل‌تر و فراگیرتر از اثناعشریه است.