۱- یهودی‌بودنِ اصل و اساس تشیع
برخی پژوهشگران بر این باورند که اصل تشیع، از دو جهت ویژگی‌های یهودی دارد:
نخست اینکه ابن‌سبأ اصالتاً یهودی بود و از وجود نص، وصیت و رجعت سخن می‌گفت؛ و دقیقاً همین دیدگاه‌ها بعدها تبدیل به اصول اساسی مذهب شیعه شد؛ لذا سعد بن عبدالله قمی، نوبختی و کشّی، هنگامی که با آرای ابن‌سبأ و آنچه بعدها از اصول شیعه به شمار آمد مواجه شدند، گفتند: «به همین دلیل است که مخالفان تشیع گفتهاند اصل رافضیت برگرفته از یهودیت است» [۲۸۴]؛
دلیل دوم، تشابه و همگونی در اصول فکری یهودیت و شیعه است. شاید نخستین و شاملترین توضیح در این باره، روایتی است که از شعبی [۲۸۵]نقل شده است [۲۸۶]و ابن‌حزم به نکته‌ای از آن چنین اشاره می‌کند: «جماعتِ شیعه، راه یهود را پیش گرفته‌اند؛ زیرا آنان معتقدند که الیاس÷و فنحاس بن عازار بن هارون÷هنوز هم زنده هستند» [۲۸۷]. شیخ‌الاسلام ابن‌تیمیه در این مورد یادآور می‌شود که جهل، غلو و پیروی از هوای نفس در میان شیعه وجود دارد. آنان از جهتی به مسیحیان شبیه‌اند و از جهت دیگر به یهودیان؛ و مردم همواره آنان را به آن توصیف می‌کنند [۲۸۸].سپس گفتار شَعبی را دربارۀ مشابهت باورهای شیعه با عقاید یهودیان و مسیحیان نقل می‌کند.
گروهی از پژوهشگران این دیدگاه را پذیرفته‌اند؛ از جمله استاد احمد امین که می‌گوید: «با اعتقاد به رجعت، یهودیت در تشیع نمایان گردید. شیعیان می‌گویند: "آتش بر شیعه حرام است، مگر اندکی"؛ چنان‌که یهودیان نیز گفتند: ﴿وَقَالُوا لَن تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَّعْدُودَةً﴾ [۲۸۹]و مسیحیت نیز در گفتۀ برخی از شیعیان ظاهر شده است؛ آنجا که می‌گویند: "نسبت امام به خدا مانند نسبتِ مسیح به اوست"» [۲۹۰]. گولدْزیهِر ـ اسلام‌پژوه مجارستانی ـ بر این باور است که تفکر رجعت، از طریق افکار و اندیشه‌های یهودیت و مسیحیت به تشیع سرایت کرده است [۲۹۱]. فِرِد لَندِر نیز عقیده دارد که تشیع بسیاری از افکار خود را از یهودیت گرفته است [۲۹۲]. فلهوزن نیز قائل به یهودی‌بودنِ اصل تشیع است و به برخی از شباهت‌های افکار و اندیشه‌های یهود و شیعه اشاره می‌کند [۲۹۳].
[۲۸۴] بنگرید به: قمی، المقالات و الفرق: ص ۲۰؛ نوبختی، فرق الشیعة: ص ۲۲؛ رجال كشی: ص ۱۰۸. [۲۸۵] عامر بن شراحیل بن عبد ذی كباد شعبی (م ۱۰۲ ق) که یک راوی تابعی است، در حفظ روایات نمونه بوده است. (تهذیب التهذیب: ۵/۵). [۲۸۶] خلال، آن‌را در «كتاب السّنة» روایت كرده است، محقق كتاب می‌گوید: «سند آن صحیح نیست؛ زیرا عبدالرضا بن مالک بن مغول در آن است كه متروک می‌باشد؛ ولی کارهای مذکور از طرف شیعه انجام شده است»؛ خلال، السنة : ۲/۵۶۳ تا ۵۶۵؛ نیز بنگرید به: ابن‌تیمیه، منهاج السنة: ۱/۶ تا ۱۰؛ كاشف الغمه فی اعتقاد اهل السنة: ص۶۱؛ ابن‌الجوزی، الموضوعات: ۱/۳۳۸؛ ابن‌بكر، التمهید و البیان: ص ۲۳۳ و ۲۳۴. [۲۸۷] الفصل: ۵/۳۷. [۲۸۸] منهاج السنة: ۱/۶. [۲۸۹] ترجمۀ آیه: «و گفتند: "آتش دوزخ، جز چند روز محدودی، هرگز به ما نخواهد رسید"» [بقره: ۸۰]. [۲۹۰] بنگرید به: فجرالإسلام: ص ۲۷۶. [۲۹۱] بنگرید به: العقیدة و الشریعة: ص ۲۱۵. [۲۹۲] بنگرید به: همان: ص: ۱۰۰ به بعد. [۲۹۳] احزاب المعارضة: ص۱۷۰.