خاستگاه تشیع (یا اثر فلسفه‌های قدیمی در مذهب شیعه)
دیدگاه‌های علما و پژوهشگران در مورد خاستگاه و اصولِ تشکیل‌دهندۀ تشیع مختلف است: برخی می‌گویند ریشۀ آن به یهودیت برمی‌گردد، بعضی معتقدند ریشه‌های ایرانی دارد و دیدگاه دیگری آن‌را به عقاید کهن آسیای شرقی مانند بودایی بازمیگرداند [۲۸۳]. در ادامه، به بررسی و شرح این دیدگاه‌ها خواهیم پرداخت:
[۲۸۳] بوداییان پیروان «بودا» هستند كه در چند كشور آسیایی پراکندهاند و عقاید پیروانش دربارۀ این دین متفاوت است؛ بدین صورت که بودایی‌های ژاپن «بودا» را جوهرِ خدا می‌دانند كه در هستی حلول کرده است، بودایی‌های هند، كه اصل این عقیده‌اند، خدا ندارند و بوداییان چین به وجود مطلقی كه در یكی از شخصیات مختلف بودا نمایان می‌شود گرایش دارند؛ بنگرید به: محمد سید كیلانی، ذیل الملل و النحل: ص ۱۳، ۲۶، ۳۱، محمد ابوزهره، الدیانات القدیمة: ص ۵۲؛ سلیمان مظهر، قصة الدیانات: ص ۷۳.