ابن خلدون در خاطرۀ ملت تونس
درخاطرۀ مردم مصر از ابن خلدون اثری باقی نمانده و قبر او در قاهره تاکنون هم معروف نیست، اما وی از خاطرۀ مردم تونس هرگز فراموش نشده است. در آنجا مردم خانه ای را که محل تولد وی بوده و در آن به کار و فعالیت آغاز کرده است هنوز میشناسند. این خانه در یکی از خیابانهای مهم شهر قدیم واقع است که آن را خیابان تربه بای مینامند. چندین سال است که این خانه به مدرسۀ ادارۀ علیا اختصاص یافته است، و در یک سوی در آن خانه سنگ مرمری نصب گردیده ودر آن یادآوری شده است که مولد متفکر بزرگ در آنجا بوده است، و در آخر همین خیابان مکتب خانۀ (مسجد) کوچکی در زیر گنبد زیبایی وجود دارد که آن را «مسیدالقبه» [۱۲]مینامند و میگویند ابن خلدون در این مکتب خانه درس خوانده است.
اما محل قلعۀ ابن سلامه که ابن خلدون در آن جا مقدمه را نوشته است در نزد همۀ مردم معلوم است و قلعۀ مزبور در مسافت پنج کیلومتری شهر «فرندا»ی کنونی واقع است که تابع ایالت و هران در الجزایر میباشد و آثار خرابۀ قلعه در آنجا هنوز به خوبی مشهود است [۱۳].
[۱۲] کلمۀ «مسید» محرف کلمۀ «مسجد» است و در تونس کتاب «مکتب خانه» را «مسید» (مسجد) مینامند. [۱۳] در تدوین این شرح حال از کتب «التعریف یابن خلدون و رحلته شرقاً و غرباً» و «دراسات عن مقدمه ابن ملدون» و «ابن خلدون و ترائه الفکری» و «فلسفۀ ابن خلدون الاجتماعیه» و «ابن خلدون و تیمور لنگ» ترجمۀ آقای سعید نفسی) استفاده شده است.