مذاکرۀ ابن سینا و ابوسعید ابی الخیر
چنانکه تذکره‌نویسان نگاشته‌اند سیرافی به سال ۳۸۶ هجری قمری در گذشته است. بنابراین، اگر بخواهیم ترتیب تاریخی را در ذکر نقادان ارسطوئی رعایت کنیم شایسته است گفتگوئی را خاطر نشان سازیم که نوشته‌اند میان فیلسوف معروف، شیخ الرئیس ابوعلی سینا (متوفی در سال ۴۲۸ هـ. ق) و عارف مشهور نیمۀ اول قرن پنجم، ابوسعید ابی الخیر (متوفی به سال ۴۴۰ هـ. ق) رخ داده است [۱۵۲].
این مذاکره با این که کوتاه و موجز بوده و چون مناظرۀ سیرافی و متی، مباحث و مسائل گوناگونی را در بر ندارد ولی اولاً با موضوع «قیاس» که مورد بحث و نقد نوبختی قرار داشت پیوند دارد و از اینرو رشتۀ ارتباط ما را از مباحث گذشته قطع نمی‌کند و ثانیاً مذاکره‌ای جائز اهمیت و دقت است، به طوریکه قرن‌ها پس از نقد ابوسعید ابی الخیر، هنوز زبانزد اهل فضل و مورد توجه و مایۀ تفکر دانشمندانست.
[۱۵۲] هرچند احتمال می‌رود که رسالۀ «کسر المنطق» اثر: ابوالنجا الفارض، قبل از این دوران و حتی پیش از نوبختی برشتۀ تحریر درآمده باشد ولی چون تاریخ حیات نویسنده‌اش معلوم نیست، از اینرو بحث از رسالۀ مزبور را به دوران نقد منطق در روزگار بعد از ابن سینا موکول کرده‌ایم، زیرا تاریخ نگارش تنها نسخۀ اصلی که از کتاب مذکور موجود است، سنۀ ۶۳۹ هجری قمری می‌باشد.