در برخورد با سختیها، صبر و شکیبایی بهتر از غم و اندوه است
ان کان عندك یا زمان بقیة
مهما تهین به الکرام فهاتها
ای روزگار! اگر از آنچه که به وسیله آن، بزرگواران را خوار میگردانی، چیزی نزد تو باقی مانده، آن را بیاور».
شکیبایی و صبر، از داد و فریاد و ناآرامی بهتر است؛ تحمل، از سستی و بیتابی ارزشمندتر میباشد؛ کسی که با اختیار خودش صبر و شکیبایی نمیورزد، بالاخره به صبر و شکیبایی تن خواهد داد. متنبی میگوید:
رمـاني الدهـر بالأرزاء حتـی
فـؤادي في غشـاء من نبال
«روزگار چنان مرا بلاباران کرد که تیرهای بلا، دلم را پوشاندهاند».
فصـرت إذا أصـابتني سهام
تکسرت النصال علی النصال
«پس چنان شدم که وقتی تیرها به من میخورد، میشکست و تیغههای تیز آن روی هم انباشته میگشت».
فعشت ولا أبـالي بـالـرزایا
لأنـی ما انتفـعت بأن أبـالي
«بنابراین زندگی را در حالی بسر مینمایم که از بلاها باکی ندارم؛ زیرا پروای از بلاها، برایم سودی نداشته است».
ابومظفر ابیوردی میگوید:
تنـکر لي دهري ولم یدر أنني
أعــزّ وأحداث الزمـان تهون
فبات یریني الدهر کیف اعتداوه
وبتّ أریه الصبر کیف یکون
«روزگارم، خصمانه با من رفتار کرد و ندانست که من گرامی و باعزت میمانم و این، زمانه است که خوار و زبون میشود. روزگار به من نشان میدهد که تجاوزش، چگونه است و من به او نشان میدهم که صبر و شکیبایی چگونه است؟»