از نقمت غم مخور که ممکن است، نعمت شود

دکتر ساموئل جانسون می‌گوید: اگر کسی عادت داشته باشد که در هر رخدادی به جانب مثبت و درست آن بنگرد، این عادت برایش از سودی هنگفت، ارزشمندتر است.

﴿أَوَلَا يَرَوۡنَ أَنَّهُمۡ يُفۡتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٖ مَّرَّةً أَوۡ مَرَّتَيۡنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمۡ يَذَّكَّرُونَ ١٢٦﴾[التوبة: ۱۲۶] «آیا نمی‌بینند که آنها در هر سالی یک بار یا دو بار آزموده می‌شوند و سپس توبه نمی‌کنند و خدا را به یاد نمی‌آورند».

متنبی، برعکس آن، می‌گوید:

لیت الحوادث باعتنـی التي أخذت
منی بحلمي الذي أعطت وتجریبي

«ای کاش اتفاقات، آنچه را که از من گرفته‌اند و در قبال آن، بردباری و تجربه به من داده‌اند، دوباره با من معامله می‌کردند».

معاویهسمی‌گوید: فقط کسی بردبار است که تجربه دارد.

ابوتمام درباره افشین می‌گوید:

کم نعمـة للـه کانت عنده
فکأنها في غربة وإسار

«خداوند، نعمت‌های زیادی به او داده بود؛ اما گویا او، در اسارت و غربت بسر می‌برد».

مردی، به یکی از ثروتمندان گفت: می‌بینم که خداوند، به تو نعمت داده است؛ پس نعمت‌های الهی را با سپاسگزای، برای خود نگه دار.

شکر نعمت، نعمتت افزون کند
کفر نعمت از کفت بیرون کند

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿لَئِن شَكَرۡتُمۡ لَأَزِيدَنَّكُمۡۖ وَلَئِن كَفَرۡتُمۡ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٞ ٧﴾[إبراهیم: ۷] «اگر سپاس بگزارید، نعمت را برایتان بیشتر خواهم کرد و اگر ناسپاسی کنید، بی‌گمان عذاب من سخت است».

﴿وَضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا قَرۡيَةٗ كَانَتۡ ءَامِنَةٗ مُّطۡمَئِنَّةٗ يَأۡتِيهَا رِزۡقُهَا رَغَدٗا مِّن كُلِّ مَكَانٖ فَكَفَرَتۡ بِأَنۡعُمِ ٱللَّهِ فَأَذَٰقَهَا ٱللَّهُ لِبَاسَ ٱلۡجُوعِ وَٱلۡخَوۡفِ بِمَا كَانُواْ يَصۡنَعُونَ ١١٢﴾[النحل: ۱۱۲] «و خداوندآبادی و قریه‌ای را مثال زده است که در آرامش و امنیت بود و روزی آن، با آسایش فراهم می‌شد؛ اما اهالی آن آبادی، نعمت‌های خدا را ناسپاسی کردند؛آنگاه خداوند، طعم گرسنگی و هراس را به سبب آنچه می‌کردند، به آنها چشانید».