زندگینامه امام ابن قیم جوزیه
او امام محقق حافظ شمس الدین (عبدالله) محمد بن ابی بکر بن ایوب بن سعد بن حریز زرعی دمشقی، معروف به «ابن قیم جوزیه» است.
جوزیه نام مدرسهای بوده که یوسف بن عبدالرحمن الجوزی آن را بنیان نهاده و پدر امام ابن قیم، سرپرست و قیم آن مدرسه بوده، به همین سبب به ابن قیم الجوزیه شهرت یافته است.
امام ابن قیم در سال ۶۹۱ هـ . ق در روستای «ازرع» از توابع منطقه «حوران» سوریه به دنیا آمد، در ایام نوجوانی به دمشق رفت و در محضر علمای آن شهر به کسب دانش پرداخت.
پس از بازگشت شیخ الاسلام ابن تیمیه از مصر به دمشق در سال ۷۱۲ تا وفات او در سال ۷۲۸ هـ . ق از مقربان و ملازمان او بود.
این همراهی زمینه را برای این قیم فراهم نمود تا از نزدیک با آراء و اجتهادات شیخ الاسلام ابن تیمیه آشنا شود و خوشه چین خرمن دانش او بگردد، و حتی با روشهای استدلالی او در مناقشه و مناظره آشنا شود و تحت تأثیر اسلوب کتابت و روش تحریر مسایل او قرار بگیرد.
مهمترین درسی که ابن قیم از شیخ الاسلام ابن تیمیه آموخت دعوت به معرفت و تبعیت از کتاب خداوند و سنت صحیح به شیوه سلف صالح بود.
او نیز همچون استادش در معرض اذیت و آزارهای بسیاری قرار گرفت، و همراه با او در زندان قلعه دمشق زندانی شد و تنها پس از وفات شیخ الاسلام بود که آزاد گردید.
پس از وفات استادش همچنان او را دوست میداشت و در دانش و سلوک خویش روش او را برمیگزید.
امام ابن قیم بسیار اهل عبادت و نماز شب بود، و نمازش را بسیار طولانی میخواند، تا جایی که ابن کثیر در مورد او میگوید:
«در این عصر هیچکس را سراغ ندارم که به اندازه او اهل عبادت باشد! او در ادای نماز دارای طریقه ویژهای بود و قرائت و رکوع و سجودش بسیار طولانی بود، هرچند گاهی از طرف دوستانش در این رابطه به خاطر طولانیخواندن نماز مورد ملامت قرار میگرفت، اما او روش خود را تغییر نمیداد، درود و رحمت خداوند شامل حال او باد!»
کسانی که در مورد سیره و زندگانی او مطلبی را ذکر کردهاند، راجع به عبادت بسیار و زهد و صداقت او در کلام و عمل چیزهای بسیاری را بیان کردهاند.
او دارای تألیفات بسیار زیادی است که تنها حدود سی کتاب او به چاپ رسیدهاند.
امام ابن قیم جوزیه در ماه رجب سال ۷۵۱ هـ . ق وفات یافت و در مسجد بزرگ دمشق بر پیکر او نماز خوانده شد!
برای شناخت بیشتر شخصیت ابن قیم، جا دارد که به بیان دیدگاه برخی از علماء در مورد او بپردازیم.
حافظ ابن حجر عسقلانی در مورد او میفرماید:
«ابن قیم بسیار قویدل و پرجرأت بود، علم و دانشی گسترده داشت و به مسایل مورد اختلاف و مذاهب و آراء سلف بسیار آشنا بود».
علامه ابن جرب حنبلی میگوید:
«هیچکس را عالمتر از او نیافتم، و در میدان معرفت معانی قرآن و سنت و حقایق ایمان هیچکس به پای او نمیرسید – هرچند معصوم نبود. اما کسی را مانند او ندیده بودم».
قاضی برهان الدین زرعی میگوید: «در زیر سقف آسمان زمان خویش هیچکس را از او عالمتر نیافتهام».
حافظ عمادالدین ابن کثیر میگوید: «شب و روز را به مطالعه و تحقیق مشغول بود، نماز و قرائتش بسیار، خوشاخلاق و با محبت بود، و اثری از کینه و حسادت در او یافت نمیشد».
ابن العماد حنبلی میگوید: «ابن قیم جوزی متعهد مطلق، مفسر قرآن، نحوی، اصولی، و اهل کلام و در علوم اسلامی اهل تفنن و ابتکار بود. در تفسیر قرآن بیرقیب و در اصول عقاید دینی مرجع و حرف آخر از آن او بود.
در فهم و معرفت صحیح احادیث و استنباطهای دقیق از آنها دارای نبوغی غیر قابل وصف و در فقه و اصول فقه بینظیر و در زبان و ادبیات عرب و علم کلام و بسیاری از علوم دیگر دست بالایی داشت و در علم سلوک و عرفان کمنظیر بود».