معالجه‌ی بیماری قلب:
منظور از معالجه قلب، معالجه و مداوای بیماری مغلوب‌شدن آن به وسیله نفس اماره است، معالجه این بیماری باطنی از دو طریق ممکن است:
۱- محاسبه
۲- مخالفت
زیرا غفلت از محاسبه نفس و موافقت و اطاعت از اوامر آن زمینه مرگ معنوی قلب را فراهم می‌کند.
در حدیثی که امام احمد و عده‌ای دیگر از محدثان از شداد بن اوسسروایت کرده‌اند، آمده است که رسول الله ج فرموده‌اند:
«الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعُ نَفْسَهُ هَوَاهَا وَتَمَنَّى عَلَى اللَّهِ» [۱۳].
«آدم زیرک و هوشیار کسی است که نفس خویش را محاسبه و مهار نماید و برای پس از مرگش کار کند، و آدم ناتوان کسی است که از هواهای نفسانی پیروی کند و به (مغفرت) خداوند امیدوار باشد».
[۱۳] ترمذی (۲۴۵۹) و ابن ماجه، (۴۲۶).