فصل سوم: نیاز انسان به عبادت خداوند
عامل سوم برای تأمین سعادت انسان معرفت این حقیقت است که نیاز انسان به خداوند این است که تنها او را عبادت نماید و کسی و چیزی را در عبودیت و استعانت با او شریک نگرداند.
زیرا که هیچکس و هیچ چیزی همانند او نیست.
این نیاز انسان از بعضی جهات مانند نیاز او به خوردن، نوشیدن و نفسکشیدن است، و تنها با آنها تشبیه میشود، هرچند تفاوت زیادی میان آنها وجود دارد.
سعادت و مصلحت حقیقی انسان و اصلاح قلب و روح او در گرو معرفت الوهیت است، الهی که غیر از او هیچ معبود، مستعان و محبوبی راستین وجود و مشروعیت ندارد.
خداوندی که تنها با یاد او دلها آرامش مییابند و معرفت و محبت او دلبستگی و تعلق خاطر پیدا میکنند.
خداوندی که اهل توحید و معرفت از هیچ تلاشی برای کسب رضایتش در دنیا و ملاقاتش در آخرت کوتاهی نمیورزند.
خداوندی که هیچ خیر و مصلحتی جز در توحید، محبت، عبادت و امید و هراس از او امکانپذیر نیست.
اگر مصلحتها و لذتهایی از جهت غیر او حاصل شود، بسیار اندک، ظاهری و ناپایدار است، از نوعی به نوعی دیگر و از شخصی به شخص دیگر منتقل میشود، و در شرایطی از آن شادمان و در شرایطی دیگر از آن نگران میگردند. و در بیشتر موارد آن نعمت و لذت برای او به بدترین مضرت و زحمت تبدیل میشود.
اما در هیچ زمان و مکانی و در هیچ احوال و اوضاعی انسان از عبودیت و محبت خداوند بینیاز نیست و ذکر و یاد او لذیذترین و بهترین غذا و مایه قوت قلب و استواری ایمان و اراده اوست، و به شهادت قرآن و سنت و قلب و فطرت این تنها اهل ایمان هستند که از چنین نعمت و سعادتی برخوردار میباشند.