۱- در مورد این کتاب

وقتی به زندگی‌نامه امام ابن القیم مراجعه می‌نماییم، در ضمن لیست کتاب‌هایی که تألیف نموده به کتابی به نام «طب القلوب» برخورد می‌نماییم.

بیشتر کسانی که زندگی‌نامه او را نوشته‌اند از آن کتاب نام برده‌اند [۱]. اما تاکنون نسخه‌های خطی آن یافت نشده‌اند. هرچند در دانشگاه اسلامی محمد بن سعود ریاض (پایتخت عربستان) تصویری از نسخه خطی کتابخانه «برلین غربی» وجود دارد، اما در واقع چیزی به غیر از بخش‌هایی از کتاب «زاد المعاد» او نیست، و آن اوراقی که زیر عنوان «طب القلوب» قرار داده شده‌اند کتاب مستقلی به شمار نمی‌آید [۲].

هرچند نسخه‌های خطی آن کتاب تاکنون یافته نشده‌اند، اما امام ابن القیم در کتاب‌های زیر در مورد «طب القلوب» دارای مطالب مفصلی است:

۱- مدارج السالکین.

۲- طریق الهجرتین.

۳- الداء والدواء (الجواب الکافی لمن سأل عن الدواء الشافی)

۴- اغاثه اللهفان.

۵- الفوائد و...

امام ابن القیم در آن کتاب‌ها راجع به امراض قلب – ناشی از شبهات یا شهوات – و داروها و راه‌های معالجه آن بیماری‌ها سخن گفته است.

جمع‌آوری مطالب مربوط به این موضوع و در دسترس قراردادن آن کاری است مفید و موجب صرفه‌جویی در تلاش و وقت خواننده می‌شود.

هنگامی که در چهارچوب طرح در دسترس قراردادن میراث فکری و علمی امام ابن القیم به عملی‌نمودن این کار تصمیم گرفتم، پس از مقداری تحقیق و بررسی دریافتم که در بخش اول کتاب: «اغاثه اللهفان فی مصاید الشیطان» مطالبی وجود دارد که می‌تواند پایه و محوری برای این کار باشد.

و در دیگر کتاب‌های او مطالب و مسایلی را یافتم که می‌توانند برای کامل‌گردانیدن ساختار موضوع کمک کنند.

زمانی که مواد و مطالب کافی را جمع‌آوری نمودم، تصمیم گرفتم که آن‌ها را مرتب و منظم نمایم و خداوند اسباب آن را برایم فراهم فرمود و در نهایت این کتاب پدید آمد.

***

[۱] برای مثال به کتاب «التقریب لفقه ابن قیم الجوزیه» نوشته دکتر بکر ابوزید ج ۱، ص ۲۲۱ مراجعه شود. [۲] کتاب «رسالة ابن القیم إلی أحد إخوانه» تحقیق استاد عبدالله مدیفر ص ۷۶.