برترین لذت و نعمت:
جهت چهارم در ارتباط با سعادت انسان که بالاترین و ارزشمندین نعمت در آخرت است، رؤیت روی مبارک و منزه خداوند و گوش فرادادن به خطاب و فرموده‌های اوست.
همانگونه که در صحیح مسلم روایت شده است:
«إِذَا دَخَلَ أَهْلُ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ وَأَهْلُ النَّارِ النَّارَ نَادَى مُنَادٍ: يَا أَهْلَ الْجَنَّةِ! إِنَّ لَكُمْ مَعَ اللَّهِ مَوْعِدًا يُرِيدُ أَنْ يُنْجِزَكُمُوهُ. فَيَقُولُونَ: مَا هُوَ؟ أَلَمْ يُبَيِّضْ وُجُوهَنَا وَيُثَقِّلِ اللَّهُ مَوَازِينَنَا وَيُدْخِلْنَا الْجَنَّةَ وَيُجرنا مِنَ النَّارِ؟ قَالَ: فَيَكْشِفُ الْحِجَابَ فَيَنْظُرُونَ إِلَيْهِ، فَمَا أَعْطَاهُمُ اللَّهُ شَيْئًا أَحَبَّ إِلَيْهِمْ مِنَ النَّظَرِ إِلَيْهِ» [۵۸].
«هرگاه بهشتیان به بهشت وارد شدند، و جهنمیان به جهنم، نداگری بانگ برمی‌آورد و می‌گوید: ای اهل بهشت! خداوند به شما وعده‌ی را داده بود که اکنون می‌خواهد آن را عملی فرماید.
بهشتیان می‌گویند: ان وعده کدام است؟ مگر ما را رو سفید ننموده و میزان اعمال‌مان را سنگین نگردانیده و بهشتمان نیاورده و از دوزخمان دور نفرموده؟!
آن ندا دهنده می‌گویند: خداوند موانع را کنار می‌زند تا شما او را ببینید!
خداوند هیچ نعمتی بالاتر و لذت‌بخش‌تر از نگاه‌کردن به روی مقدس خود را به ایشان عطا نفرموده است».
و در حدیث دیگری آمده است: «فَلاَ يَلْتَفِتُونَ إِلَى شَىْءٍ مِنَ النَّعِيمِ مَا دَامُوا يَنْظُرُونَ إِلَيْهِ»
«تا وقتی که به خداوند می‌نگرند، به هیچیک از نعمت‌ها توجه نمی‌کنند».
رسول خدا جاین موضوع را بیان فرموده‌اند که بهشتیان در عین برخورداری از نعمت‌ها و لذت‌های بهشت که خداوند در حد کمال ایشان را از آن‌ها برخوردار نموده، هیچیک از آن‌ها به اندازه نگاه‌کردن به روی مبارک و مقدس و بی‌مانند خداوند لذت نمی‌برند. زیرا لذت و سروری که از رؤیت خداوند به آنان دست می‌دهد لذتی روحی و معنوی است، و به هیچوجه با لذت خوردن و آشامیدن و بودن با حوریان بهشت قابل مقایسه نیست.
به همین خاطر خداوند در مورد کافران می‌فرماید: ﴿كَلَّآ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ لَّمَحۡجُوبُونَ ١٥ ثُمَّ إِنَّهُمۡ لَصَالُواْ ٱلۡجَحِيمِ ١٦﴾[المطففین: ۱۵- ۱۶].
«نه به هیچوجه! به درستی آنان در آن روز از دیدار پروردگار خویش محروم‌اند و پس از آن به دوزخ وارد می‌گردند».
خداوند ایشان را به هردو نوع از عذاب: عذاب در آتش دوزخ، و عذاب محرومیت از رؤیت خود – دچار نموده است. همانگونه که اهل توحید، ایمان، عمل صالح و پاکان و پرهیزکاران را که اولیاء و دوستداران او هستند، از هردو نعمت «بهشت و رؤیت» برخوردار فرموده است.
خداوند متعال آن چهارنوع را در سوره مطففین بیان نموده و در مورد ابرار و صالحان می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ لَفِي نَعِيمٍ ٢٢ عَلَى ٱلۡأَرَآئِكِ يَنظُرُونَ ٢٣﴾[المطففین: ۲۲- ۲۳].
«به راستی نیکان در ناز و نعمت‌اند و بر روی تخت‌ها (به خداوند و نعمت‌هایش) می‌نگرند».
کسانی که می‌گویند: منظور از این که نگاه می‌کنند، یعنی به عذاب دیدن دشمنان، یا قصرها و باغ‌های خود، یا به یکدیگر نگاه می‌کنند، به معنی آیه جفا کرده‌اند، زیرا منظور آن است که ایشان به وجه مبارک خدای سبحان می‌نگرند.
برخلاف کافرانی که از رؤیت خداوند خویش محروم می‌شوند. ﴿كَلَّآ إِنَّهُمۡ عَن رَّبِّهِمۡ يَوۡمَئِذٖ لَّمَحۡجُوبُونَ ١٥ ثُمَّ إِنَّهُمۡ لَصَالُواْ ٱلۡجَحِيمِ ١٦﴾[المطففین: ۱۵- ۱۶].
«به هیچوجه اینگونه نیست، به درستی آنان در آن روز از نعمت دیدار خداوند محروم‌اند و پس از آن به دوزخ وارد می‌شوند».
در این مورد که خداوند متعال چگونه سخنان کافران را در مورد دشمنان خویش در دنیا – یعنی اهل ایمان – و به تمسخرگرفتن ایشان را با عکس آن در آخرت مقایسه می‌فرماید، و این سبب است که هرگاه کافران در دنیا مؤمنان را می‌دیدند ایشان را مورد تمسخر قرار می‌دادند.
﴿إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا قَالَ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٣﴾[المطففین: ۱۳].
«وقتی آنان را می‌بینند، می‌گویند: به درستی آنان مشتی آدم گمراهند».
همچنین خداوند می‌فرماید: ﴿فَٱلۡيَوۡمَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنَ ٱلۡكُفَّارِ يَضۡحَكُونَ ٣٤﴾[المطففین: ۳۴]. «اما در این روز آنانی که ایمان آورده بودند، کفار را مورد تمسخر قرار داده و به ایشان می‌خندند».
این به خاطر آن است که کافران مؤمنان را در دنیا با ایماء و اشاره مورد تمسخر و استهزاء قرار می‌دادند.
سپس می‌فرماید: ﴿عَلَى ٱلۡأَرَآئِكِ يَنظُرُونَ ٣٥﴾[المطففین: ۳۵].
«بر روی تخت‌ها نگاه می‌کنند».
خداوند به طور مطلق از نگاه‌کردن ایشان صحبت فرموده و آن را به مورد قابل رؤیت خاصی محدود نفرموده است. زیرا والاترین و لذت‌بخش‌ترین لذت لذت نگریستن به وجه مقدس و مبارک خداوند است، این بالاترین درجه نعمت و سعادت است و خداوند با آن به مقابله با آن ادعای کافران پرداخته که: ﴿إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَضَآلُّونَ ٣٢﴾[المطففین: ۳۲].
بدون تردید، مراد از این دو نگریستن، به وجه مبارک خداوند است، یا به طور خاص یا به صورت عموم و مطلق هرکس که در سیاق و ساختار آیه تأمل کند، متوجه می‌شود که آن دو به طور خاص یا عام بیانگر معنایی غیر از این نیستند.
[۵۸] به روایت مسلم ۱۸۱.