منظور از غنیمتهای آنی و فوری چیست؟
سخن خداوند که میفرماید: ﴿فَعَجَّلَ لَكُمۡ هَٰذِهِۦ﴾، «این یکی را زودتر برایتان فراهم ساخت».
به نبردی نزدیک که رسول الله ج بعد از صلح حدیبیه بدان پرداخت و در آن غنیمتهایی را از مشرکین به دست آورد اشاره میکند.
ابن عباس ب معتقد است که منظور از آن صلح حدیبیه است، صلحی که خداوند از آن به فتح مبین نام برد، بدلیل سخن بعدی خداوند که میفرماید: ﴿وَكَفَّ أَيۡدِيَ ٱلنَّاسِ عَنكُمۡ وَلِتَكُونَ ءَايَةٗ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ﴾، «و دست تعدی مردمان را از شما باز داشت، تا نشانهای برای مؤمنان باشد».
ابن کثیر به نظر و سخن ابن عباس متمایل است و آن را ترجیح میدهد و آیه را به وعدهای در مورد دریافت غنیمتها از کفار تعبیر کرده و صلح حدیبیه را نیز غنیمتی سریع و آنی برای مؤمنین تعبیر نموده، زیرا از این صلح دستاوردهای عظیمی به مسلمین تعلق گرفت. میگوید: ﴿وَكَفَّ أَيۡدِيَ ٱلنَّاسِ عَنكُمۡ﴾ یعنی: اهداف شومی را که دشمنانتان در ذهن میپرورانند از جمله جنگ و نبرد دامنگیرتان نمیشود، و همچنین دست تعدی مردمان را از خانواده و همسرانتان که بر جای گذاشتهاید کوتاه کرده است. ﴿وَلِتَكُونَ ءَايَةٗ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ﴾، «تا نشانهای برای مؤمنان باشد». یعنی: از آن عبرت بگیرند، بیشک خداوند مراقب و محافظ آنان بوده، و با وجود کمی تعدادشان آنان را بر دیگر دشمنانشان پیروز میگرداند، و تا لطف و احسان خداوند به خود را دریابند، او به سرانجام کارها عالم است، و بیتردید خیر در آن چیزی است که خداوند برای بندگان مؤمنش برمیگزیند هرچند در ظاهر از آن ناراضی باشند.[٤٧]
اسم اشاره ﴿هَٰذِهِۦ﴾ در جملهی ﴿فَعَجَّلَ لَكُمۡ هَٰذِهِۦ﴾ به کلمه ﴿مَغَانِمَ﴾ در جمله سابق ﴿وَعَدَكُمُ ٱللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةٗ تَأۡخُذُونَهَا﴾ باز میگردد و معنی آن چنین است: خداوند به شما وعده گرفتن غنیمتهای بسیاری داده، و این غنیمتی را که در صلح حدیبیه بدست آوردید برای شما پیش انداخت، زیرا صلح حدیبیه زمینهساز فتح مکه در کمتر از دو سال بود.
[٤٧]- تفسیر ابن کثیر: ٤/١٨٥.