تلفیق میان نگونساری (کبت) کفار و ذلّت (ذلّشان)
ملاحظه میشود که سوره مجادله دو بار از ذلّت و نگونساری کسانی که با خدا و رسولش ضدیت میکنند، سخن میگوید:
بار اول میفرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحَآدُّونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ كُبِتُواْ كَمَا كُبِتَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡۚ وَقَدۡ أَنزَلۡنَآ ءَايَٰتِۢ بَيِّنَٰتٖۚ وَلِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٞ مُّهِينٞ٥﴾[المجادلة: ٥].
و بار دوم میفرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحَآدُّونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِكَ فِي ٱلۡأَذَلِّينَ٢٠﴾[المجادلة: ٢٠].
و این تکرار نیست، زیرا در قرآن تکرار وجود ندارد، بلکه این تنویع (تنوع بخشیدن، گونهگونسازی) در عرضه و نمایش قرآنی است، و تنویع مبتنی بر افزودن معنی جدید در بار دوم است. در آیهی اول از نگونساری دشمنان همانند نگونساری کسانی که پیش از ایشان بودند سخن میگوید. و در آیه دوم خبر از قرار داشتن این دشمنان در زمره ذلیلترین انسانها میدهد.
تفاوت میان دو آیه آشکار است، هدف آیه اول گزارش دادن از خویشتن ضدیتکنندگان با خدا و رسولش است، خویشتن آنان نگونسارشده، پستشده، شکستخورده، بدبخت، سیهروز و درهم شکسته است. اما هدف آیه دوم گزارش دادن از محیط عمومی است که این نگونساران در آن به سر میبرند، کسانی که در اطراف آنانند ذلیلترین و زیانکار و شکست خوردهاند، و این نگونساران در محیط عمومی ذلیلترینها قرار دارند. اینان نگونسارند و آنان که اطرافشانند ذلیلترینهایند!
آیه اول از خویشتن و ماهیت ضدیتکنندگان با خدا و رسولش گزارش میدهد، و آیه دوم از کسانی که پیرامون ضدیتکنندگانند گزارش میدهد، و در مجموع چنین میشوند: نگونساران جزو ذلیلترینهایند، و هردو دسته از گروه شیطان زیانکار.
این وعدهای قرآنی است که پیوسته تحقق مییابد، تاریخ نمونههای بسیاری از ذلّت و زیان و شکست گروه شیطان را به ثبت رسانده است. هیچ امّت کافری در هرزمانی و مکانی که باشد، در گذشته یا حال یا آینده، از این وعده قرآنی تخلف نمیکند.