بندگى خدا

۲. احترام به والدین

در ادامه‏ى آن‏چه در آیه‏ى قبل ذكر شد، به صفت پسندیده‏ى دیگرى اشاره مى‏كند كه داراى چنان اهمیتى است كه پس از بیان حق و حقوق خداوند بر بندگانش، بیان مى‏شود و مورد توجه قرار مى‏گیرد. این صفت چیزى جز احترام و احسان نسبت به پدر و مادر نیست:

﴿وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًا﴾[الإسراء: ۲۳]. «و (خداوند فرمان داده‌است) به پدر و مادر نیکی نمایید»؛ به ویژه زمانى كه به او نیازمندند:

﴿ إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا ٢٣ وَٱخۡفِضۡ لَهُمَا جَنَاحَ ٱلذُّلِّ مِنَ ٱلرَّحۡمَةِ وَقُل رَّبِّ ٱرۡحَمۡهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرٗا ٢٤﴾[الإسراء: ۲۳- ۲۴]. «و چون یکی از آنها یا هر دوی آنها نزدت به سن پیری رسیدند، پس اُف (کوچک‌ترین سخن ناخوشایندی) به آنان مگو و بر سرشان داد مزن و به آنان سخن نیکی بگو. و از روی مهربانی بالِ فروتنی و تواضعت را برایشان فرود آور و بگو: «ای پروردگارم! همانگونه که در کودکی مرا پرورش دادند، آنان را مشمول رحمت خویش بگردان» اگر یكى از آن دو (پدر یا مادر) یا هر دوى آن‏ها پیر شدند و نزد تو زندگى كردند و به مراقبت و محافظت و كمک و توجه تو نیاز داشتند، هر چند مراقبت و توجه به آن‏ها سخت است و مشكلات خاصى دارد؛ اما همیشه مواظب باش كه هرگز نگویى «آه» و هرگز با آنان با لحن تند و كلمات ركیک، كه موجب آزرده شدن آن‏ها شود، سخن نگویى. مواظب باش كه با احترام و اكرام خاصى با آنان سخن بگویى و در مقابل آن‏ها با تواضع كامل برخورد كنى و نسبت به آن‏ها هم‏چون پرنده‏اى باشى كه بال‏هاى رحمت خود را باز كرده و آن‏ها را سایبان فرزندانش قرار مى‏دهد. تو نیز بال تواضع را بر آن‏ها فرود آور؛ یعنى در نهایت تواضع و فروتنى با آن‏ها برخورد كن. علاوه بر این، از خداوند متعال برایشان طلب مغفرت كن و دعا كن كه خدا به آن‏ها رحم كند و بگو: خدایا! به آن‏ها رحم كن همان‏طور كه آنان زمانى كه من بچه بودم مرا پرورش دادند [و به من رحم كردند. خدایا!] به آن‏ها جزا و پاداش نیكو عطا بفرما.

﴿رَّبُّكُمۡ أَعۡلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمۡۚ إِن تَكُونُواْ صَٰلِحِينَ فَإِنَّهُۥ كَانَ لِلۡأَوَّٰبِينَ غَفُورٗا ٢٥﴾[الإسراء: ۲۵]. «پروردگارتان به آنچه در درونتان می‌گذرد، آگاهی کامل دارد. اگر نیکوکار باشید، به‌راستی که او برای توبه‌کاران آمرزنده است» [این را بدانید كه] پروردگار شما از آن‏چه در دل و درون شما مى‏گذرد، از هر كس دیگرى نسبت به آن آگاه‏تر است. او به خوبى مى‏داند كه در دل شما چه مى‏گذرد و شما قصد و نیت انجام چه كارهایى مى‏كنید. او جزا و پاداش [یا سزا و عقاب] را بر اساس آن‏چه در دلتان مى‏گذرد و بر آن تصمیم گرفته‏اید، مى‏دهد؛ اگر صالح باشید و اهل عمل صالح، مطمئن باشید كه جزا و پاداشتان از بین نخواهد رفت؛ زیرا آنان كه همیشه در مسیر بندگى خدا حركت مى‏كنند هرگاه دچار انحرافى شوند در اسرع وقت بر مى‏گردند و توبه مى‏كنند و او غفور است و هرگاه فردى دچار انحراف و نافرمانى شود، به شرطى كه برگردد از گناهش چشم پوشى مى‏كند و او را مى‏بخشد.