آغاز انحراف
ابن اسحق کیفیت و چگونگی آغاز انحراف اعراب نسل اسماعیل ÷ را که دچار سنگ پرستی شدند، برای ما بیان میکند و میگوید: «نخست، آنها حرم مکه را تعظیم مینمودند و تا هنگامی که زائران آنجا زیاد نمیشد و بر آنها فشاری وارد نمیآمد، آنجا را ترک نمیکردند. اما هنگامی که برای کسب و کار حرم را ترک میکردند و به مناطق دیگر میرفتند، سنگی از سنگهای حرم را برای تعظیم با خود میبردند و هر جا که منزل میگرفتند، سنگ را میگذاشتند و مانند کعبه پیرامون آن طواف میکردند. سپس اندک اندک به پرستش این سنگها پرداختند تا جایی که هر کجا سنگ خوبی مییافتند، آنرا عبادت میکردند» [۲۳۸].
ملاحظه مینمایید که اعراب چگونهاندکاندک دچار انحراف شدند و سرانجام به کجا رسیدند؛ ابو رجاء عطاری میگوید: «کنا نعبد الحجر فی الجاهلیة، فإذا وجدنا حجرا أحسن منه نلقی ذالک ونأخذه، فإذا لم نجد حجرا جمعنا حثیة من تراب، ثم جئنا بغنم، فحلبنا علیه، ثم طفنا به». (صحیح بخاری)
(ما در دوران جاهلیت، سنگها را پرستش مینمودیم؛ و هرگاه سنگ بهتری پیدا میکردیم، سنگ قبلی را میانداختیم و سنگ جدید را برمیداشتیم؛ اگر احیانا سنگی نمییافتیم، یک مشت خاک برمیداشتیم و گوسفندی میآوردیم و روی آن میدوشیدیم و آن را طواف مینمودیم).
یکی دیگر از شگفت انگیزترین عادتهای آنها در جاهلیت این بود که هرگاه به مسافرت میرفتند، چهار سنگ همراه خود میبردند؛ سه تا را برای زیر دیگهایشان استفاده میکردند و یکی را هم پرستش میکردند.
[۲۳۸] سیرهی ابن هشام (۱/۱۲۲).