روش من برای تهیه و آماده نمودن این بحث
برای هر ماهی یک فصل خاصی اختصاص دادهام، که در مقدمهی آن بعضی از آثار وارده را در مورد آن بیان کردهام، در مورد بعضی از ماهها تعدادی از احادیث موضوع در مورد آنها را بیان کردهام، و در مورد بعضی از ماهها از کتابهای حدیث چیزی در مورد فضیلت آنها نیافتهام مثل ماه ربیعالأول.
مشهورترین بدعتهایی که در هر ماهی از ماههای سال هجری وجود دارد بیان کردهام و بر کلام و گفتار ائمهی اعلام و بعضی از علما استشهاد نمودهام، مبنی بر اینکه این کارها بدعت هستند و در کتاب و سنت و اجماع اصل و اساسی ندارند. و همچنین بعضی از ماهها وجود دارند که با توجه به آگاهی محدود خود هیچ یک از علما را نیافتهام که چیزی از بدعتها را در آن بیان کرده باشد، مثل ماه ربیعالثانی و یا ماه جمادالأولی و جمادالثانی و یا ماه ذوالقعده.
در مورد اختلافات علما - به اندازۀ توان و قدرتم - دربارۀ بعضی امور مثل ذبح گوسفند برای ماه رجب، و شب نیمۀ شعبان، و اجتماع مردم در مساجد در روز عرفه، تحقیق و بررسی لازم کردهام، و نظر و آرائی را که ترجیح دادهام بیان نمودهام.
بعضی از مجالس و جشنهای جدید و تازه پیدا شده را بیان کردهام؛ مجالس و محافلی که تقلید از اهل کتاب و غیر آنها میباشد، بعداً برای رد و باطل بودن آنها دلایلی از کتاب، سنت و آثاری که از تشبه و تقلید از اهل کتاب به صورت عمومی نهی میکنند ذکر کردهام، علیالخصوص تقلید از آنها در جشنها و اعیاد.
آیات و احادیث و آثار را به صورت زیر تخریج کردهام:
به نسبت آیات: سوره و رقم آیه را ذکر کردهام.
به نسبت احادیث و آثار: راوی حدیث یا اثر و اسم کتاب و شمارۀ جلد و صفحه و حدیث را بیان نمودهام.
و به نسبت احادیثی که متفقعلیه باشد: فقط روایت شیخین؛ مسلم و بخاری را بیان کردهام.
کلماتی که در و بحث وجود داشته و گنگ و غریب باشند معنی نمودهام، و برای تفسیر و معنی آنها به کتابهایی که به تفسیر غریبالحدیث و اثر پرداختهاند، و یا به کتب لغت معتبر مراجعه کردهام.
تمام نامهایی که در این بحث ذکر شدهاند به صورت مختصر اسم، تاریخ وفات و ولادت و بعضی صفاتشان و یا تألیفات آنها را اگر داشتهاند بیان نمودهام و برای سهولت آن را در پاورقی جای دادهام، برای این کار به کتابهای معتبر مراجعه نمودهام. و بعضی از نامها را که نتوانستهام شرح حال آنها را بیان کنم به آن نیز اشاره کردهام.
فهرستی شامل و کامل برای این رساله نوشتهام. برای آیات فهرستی و برای احادیث و آثار فهرستی، و برای اعلام فهرستی و برای اماکن و شهرها فهرستی و برای گروهها و دستهها فهرستی و برای مصادر و مراجع بحث فهرستی، و فهرستی هم برای موضوعات بطور جداگانه گذاشتهام، که همهی اینها در اصل و متن رساله به اتمام رسیده است، ولی به خاطر ترس از طولانی شدن بحث به ذکر فهرست مصادر بحث و همچنین فهرست موضوعات اکتفا نمودهام.
خود را ملزم نمودهام که برای هر موضوعی از این بحث به اندازۀ امکان حق آن را بیان کنم، با اینکه در بعضی موضوعات مطلب طولانی هم بشود.
تمام تلاش و توان خود را به خرج دادهام که اسلوب مطلب درست و صحیح بیان شود، تا عبارت آن ساده و ترکیب آن هماهنگ و معنی آن واضح باشد. و برای هر مطلبی که بیان کردهام مراجعی را که به آنها استناد کرده و استفاده نمودهام اشاره کردهام تا در صورت لازم مراجعه خواننده به آنها سهل و ساده باشد.
اما بعد:
اینجانب قاطعانه اعلام میکنم که هر گاه به این رساله مراجعه و نظر افکنم، هر دفعه نیاز به تعدیل و تبدیل و تقدیم و تأخیر دارد ولی میگویم:
این تلاش اندک و ناچیز من است، اگر صحیح و درست است این توفیق و فضل خداوند است و سپاسگزار او هستم، و هر آنچه خطا و نادرست باشد از طرف من و شیطان است، و از خداوند برای خطا و لغزشم طلب استغفار دارم. بینقصی و کمال مطلق فقط برای خداست، عصمت هم خاص انبیا و فرستادگان اوست، و هر کتابی جز کتاب خدا خالی از خطا و لغزش نیست، کتاب خداست که:
﴿لَّا يَأۡتِيهِ ٱلۡبَٰطِلُ مِنۢ بَيۡنِ يَدَيۡهِ وَلَا مِنۡ خَلۡفِهِۦۖ تَنزِيلٞ مِّنۡ حَكِيمٍ حَمِيدٖ٤٢﴾[فصلت: ۴۲].
«هیچگونه باطلی، از هیچ جهتی و نظری، متوجه قرآن نمیگردد. (نه غلطی و تناقضی در الفاظ و مفاهیم آن است، و نه علوم راستین و اکتشافات درست پیشنیان و پسینیان مخالف با آن، و نه دست تحریف به دامان بلندش میرسد. چرا که) قرآن فروفرستادۀ خداوندی است که با حکمت و ستوده است».
و همچنین میفرماید:
﴿وَلَوۡ كَانَ مِنۡ عِندِ غَيۡرِ ٱللَّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ ٱخۡتِلَٰفٗا كَثِيرٗا﴾[النساء: ۸۲].
«و اگر از سوی غیرخدا آمده بود در آن تناقضات و اختلافات فراوانی پیدا میکردند».
پس شکی نیست که نقص و کاستی بر تمام انسانها حاکم است مگر کسی که خداوند او را مصون و معصوم قرار دهد.
از آنجا که لازم است به آنچه که زیبا و نیکوست اعتراف کنیم، اعلام میدارم که خدای خود را شاکرم که راههای ورود به این بحث را برای من هموار کرد، و همچنین از تمام کسانی که برای این کار به من کمک کردند و راهنماییهای لازم را بذل نمودند تشکر میکنم.
مخصوصاً استاد عالیقدر فهدبن حمین الفهد، که ناظر این رساله و استاد دانشکدۀ اصول دین بودند، علیرغم مشغلههای زیادش وقت و تلاش بسیاری را صرف اینجانب نمود و کمال همکاری و همیاری را با من داشت، و با سعۀ صدر و تواضع فراوان مرا یاری نمود، که بعد از خداوند بهترین راهنما و معین من برای ارائهی این مطلب بودند. از خداوند میخواهم خوبترین و نیکوترین اجر و ثواب را به ایشان عطا فرماید و مایهی خیر و برکت برای اسلام و مسلمانان شود.
همچنین از استاد محترم عبدالعزیز بن عبداللهبن محمد آل شیخ استاد دانشکده شریعت ریاض تشکر میکنم، که قبل از اینکه رساله را تحویل دانشگاه دهم به ایشان دادم که بعضی ملاحظات بر آن داشت که مرا از علم و وقت و مشورت خویش بیبهره نکرد، با اینکه کارهای فراوانی داشت. خداوند خوبترین و بهترین اجر خویش را شامل حال ایشان گرداند.
همچنین تقدیر و تشکر خود را برای دانشکداه اصول دین و تمام استادان عالیقدر دارم علیالخصوص اعضای بخش عقیده و مذاهب معاصر که برای تهیهی این موضوع به این صورت بزرگترین تأثیر و توجیهات داشتند.
در آخر:
بار دیگر برای هر خطا و یا تقصیر و نقصی که در این رساله وجود دارد پوزش میطلبم، از خداوند میخواهم این کار مرا خالصانه به خاطر خودش قبول فرماید و سبب نفع و خیر برای دیگران شود که او قادر و تواناست.
وصلی الله وسلم علی نبیّنا محمد و آله وصحبه وسلم
مؤلف