اوصاف آن
انس بن مالک از پیامبر جروایت کرده است که ایشان فرمود: «رجب شهر الله، وشعبان شهري، ورمضان شهر أمتي ...، وما من أحد يصوم يوم الخميس، أول خــميس في رجب، ثم يصلي فيما بين العشاء والعتمة، يعني ليلة الجمعة، ثنتي عشرة ركعة، يقرأ في كل ركعة فاتحة الكتاب مرة، و ﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِي لَيۡلَةِ ٱلۡقَدۡرِ١﴾[القدر: ۱]. ثلاث مراتٍ و﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١﴾[الإخلاص: ۱]. اثنتي عشرة مرة، يفصل بين كل ركعتين بتسليمة، فإذا فرغ من صلاته صلي علي سبعين مرة، ثم يقول: اللهم صلي علي محمد النبي الأمي وعلى آله، ثم يسجد فيقول في سجوده: سبوح قدوس رب الـملائكة والروح سبعين مرة، ثم يرفع رأسه فيقول: رب اغفر لي وارحم وتجاوز عما تعلم، إنك أنت العزيز الأعظم، سبعين مرة، ثم يسجد الثانية فيقول مثل ما قال في السجدة الأولي، ثم سأل الله تعالي حاجته فإنها تقضي. قال رسول الله ج: والذي نفسي بيده ما من عبد ولاأمة صلى هذه الصلاة، إلا غفرالله تعالى له جميع ذنوبه، وإن كان مثل زبد البحر، وعدد ورق الأشجار، وشفع يوم القيامة سبع مأئة من أهل بيته، فإذا كان في أول ليلة في قبره، جاء بواب هذه الصلاة فيجيبه بوجه طلق، ولسانٍ ذلق، فيقول له: حبيبي أبشر فقد نجوتَ من كل شدة، فيقول: من أنت فوالله ما رأيت وجهاً أحسن من وجهك، ولاسمعت كلاماً أحلي من كلامك، ولاشممتُ رائحة أطيب من رائحتك، فيقول له: يا حبيبي أنا ثواب الصلاة التي صليتها في ليلة كذا في شهر كذا جئت الليلة لأقضي حقك، وأونس وحدتك، وأرفع عنك وحشتك، فإذا نفخ في الصور أظللت في عرصة القيامة علي رأسك، وأبشر فلن تعدم الخير من مولاك أبداً» [۴۲٩]. «ماه رجب ماه خداست، ماه شعبان ماه من پیامبر ج)، و ماه رمضان ماه امت من میباشد. هر کس روز پنجشنبه روزه بگیرد، یعنی اولین پنجشنبۀ ماه رجب، سپس بین مغرب و عشاء یعنی شب جمعه، دوازده رکعت نماز بخواند، در هر رکعت سورۀ فاتحه را یک مرتبه و سورۀ قدر را سه مرتبه و سورۀ توحید ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾را دوازده مرتبه بخواند، و این دوازده رکعت را به صورت مذکور دو رکعت دو رکعت بخواند، بعد از اتمام نماز هفتاد مرتبه بر من پیامبر ج) صلوات بفرستد و بگوید: «اللهم صلى علس محمد النبي الأمي وعلى آله»، سپس سجده برود و در سجدهاش هفتاد مرتبه بگوید: «سبوح قدوس رب الـملائكة والروح»، سپس سرش را بلند کند و هفتاد مرتبه بگوید: «رب اغفر لي وارحم وتجاوز عمـا تعلم إنك أنت العزيز الأعظم»، سپس سجدۀ دوم را برود و مثل سجدۀ اول آن را تکرار نماید، بعد از آن نیاز خود را از خدا بخواهد آن نیاز برآورده میشود، پیامبر ج فرمود: قسم به آن کسی که جان من در دست اوست هر کس از زن و مرد این نماز را بخواند خداوند تمام گناهان او را میبخشد با اینکه گناهانش زیاد و به اندازۀ کف دریا و به اندازۀ برگ درختان باشد، و در روز قیامت برای هفتصد نفر از خانواده و طایفهاش شفاعت میکند، و زمانی که این فرد مُرد در اولین شب قبرش ثواب و پاداش این نماز نزد او میآید و با چهرهای شاد و زبانی فصیح به او میگوید: دوست من، مژده و بشارت بده از تمام ناراحتیها نجات یافتی، میگوید: شما کیستی؟ به خدا قسم چهرهای زیباتر از چهرۀ شما را ندیدهام، کلامی را شیرینتر از کلام شما نشنیدهام و بویی خوشتر از بوی شما را استشمام نکردهام، به او میگوید: ای حبیب من، من ثواب و پاداش نمازی هستم که در فلان شب در فلان ماه خواندی، امشب آمدهام تا حق شما را ادا کنم و شما را از تنهایی نجات دهم، و وحشت و ترس شما را از بین ببرم، هرگاه قیامت آمد و نفخ در صور دمیده شد در عرصۀ قیامت بر سر شما سایه میافکنم، و مژده بده که از جانب مولایت هرگز خیر و برکت تمام نخواهد شد».
ابن جوزی میگوید: در بدعتش بسیار غلو و افراط کرده است، چون آن فرد که این نماز را میخواند باید روزه دار باشد، و شاید روز بسیار گرمی باشد، اگر روزه گرفت و نتوانست چیزی بخورد تا نماز مغرب را بخواند، سپس آن نماز را بخواند و این تسبیحات طولانی و سجدههای طولانی را انجام دهد، بسیار اذیت میشود، و من برای ماه رمضان و نماز تراویح حسرت میخورم و رشک میورزم که چگونه این نماز رغائب) برای آن مزادحم شده است؟! حتی عوام الناس آن را از نماز تراویح بزرگتر و مهمتر میدانند! و کسانی هستند که در نمازهای جماعت حاضر نمیشوند ولی برای این نماز حضور پیدا میکنند [۴۳۰].
غزالی بعد از اینکه این حدیث انس را در مورد صفت نماز رغائب بیان میکند و آن را نماز رجب مینامد: این نماز مستحب است!! و در این بخش آن را آوردهایم ـ نماز رجب و شعبان از جمله رواتبی است که با تکرار سال تکرار میشود ـ با اینکه به مرتبۀ تراویح و نماز عید نمیرسند، چون این نماز رغائب) را افراد آحاد روایت کردهاند، ولی من تمام اهل قدس را دیدهام که خیلی خوب از آن مواظبت میکردند و هرگز آن را از دست نمیدادند، و اجازۀ ترک آن را نمیدادند پس دوست داشتم آن را بیان کنم و بنویسم!! [۴۳۱].
نماز رغائب اولین بار بعد از سال ۴۸۰ هجری در بیت المقدس پیدا شد که قبل از آن هیچ کس آن را نخوانده بود. از پیامبر جو هیچ یک از صحابه و یا تابعین و سلف صالح وارد نشده است که آن را انجام داده باشند [۴۳۲].
[۴۲٩] رواه ابن الجوزی فی الموضوعات، (۲/۱۲۴-۱۲۶) و میگوید: این حدیث بر پیامبر جبسته شده است و ابن جهیم (از راویان این حدیث) متهم به کذب است، شوکانی در الفوائد المجموعه، ص (۴٧) آن را آورده و میگوید: موضوع است، مردان آن مجهول هستند، فیروزآبادی در المختصر میگوید: به اتفاق موضوع است. [۴۳۰] به کتاب الموضوعات ابن جوزی، (۲/۱۲۵-۱۲۶) مراجعه شود. [۴۳۱] به کتاب احیاء علوم الدین، ص (۱/۲۰۲-۲۰۳) مراجعه شود. [۴۳۲] به کتاب الحوادث و البدع، للطرطوشی، ص (۱۲۲) مراجعه شود.