۱- پیروی و دنبالهروی کردن متشابهات
شخص مبتدع و بدعتگزار سرشت و طبیعتش فاسد میشود، و راه صحیح و درست را بسوی راه ضلالت و گمراهی ترک کرده است، که این حالت از روش و منطق آنها فهمیده میشود، خداوند میفرماید:
﴿وَلَتَعۡرِفَنَّهُمۡ فِي لَحۡنِ ٱلۡقَوۡلِ﴾[محمد: ۳۰].
«تو قطعاً آنان را از روی طرز سخن و نحوۀ گفتار میشناسی».
اولین علامت این صفت، دنبال متشابه رفتن میباشد، و خداوند هم ما را متوجه این مطلب کرده است، خداوند میفرماید:
﴿فَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمۡ زَيۡغٞ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَٰبَهَ مِنۡهُ ٱبۡتِغَآءَ ٱلۡفِتۡنَةِ وَٱبۡتِغَآءَ تَأۡوِيلِهِۦۖ وَمَا يَعۡلَمُ تَأۡوِيلَهُۥٓ إِلَّا ٱللَّهُ﴾[آل عمران: ٧].
«و اما کسانی که در دلهایشان کژی است برای فتنهانگیزی و تأویل نادرست) به دنبال متشابهات میافتند، در حالی که تأویل درست) آنها را جز خداوند کسی دیگر نمیداند».
مثال دیگر: شهادت دادن خوارج بر ابطال حکمیت، به دلیل آیه:
﴿إِنِ ٱلۡحُكۡمُ إِلَّا لِلَّهِ﴾[الأنعام: ۵٧].
«فرمان و حکمرانی فقط از آن خداست و بس».
و پیامبر جنیز میفرماید: «فإذا رأيت الذين يتبعون ماتشابَهَ منهُ فأولئك الذين سميالله فاحذروهم» [۱۰۲]. «اگر کسانی را دیدی که دنبال متشابهات میروند بدان که این افراد خداوند به آنها اشاره کرده است از آنها بترسید و دوری کنید».
[۱۰۲] صحیح بخاری با فتح الباری، (۸/۲۰٩)، کتاب تفسیر، حدیث شماره: (۴۵۴٧) و مسلم با شرح نووی، (۱۶/۲۱٧)، کتاب العلم، با لفظ «إذا رأیتم».