۵- برخی از کتاب‌هایی که پیرامون احادیث ساختگی و جعل‌کنندگان حدیث نوشته شده است
گذشتگان این امت، عادت داشتند که هرگاه در حدیثی متوجه کذبی می‌شدند و دروغگویان را می‌شناختند، اسامی آن‌ها را در مجالس علناً بیان می‌کردند و می‌گفتند: فلانی، کذاب است؛ از وی حدیث روایت نکنید. فلانی، زندیق است یا فلانی، قدری است و....
تعدادی از راویان، به کذب و جعل حدیث شهرت یافتند؛ از جمله:
أبان بن جعفر نمیری: وی، سیصد حدیث را به امام ابوحنیفه نسبت داده؛ حال آنکه امام ابوحنیفه/یکی از آن‌ها را هم روایت نکرده است.
ابراهیم بن زید أسلمی: وی از امام مالک احادیثی را روایت نموده است که هیچ اصل و اساسی ندارد.
احمد بن عبدالله جویباری: هزاران حدیث در تأیید کرامیه جعل نمود.
جابر بن یزید جعفی: سفیان، درباره‌اش می‌گوید: از جابر حدود سی‌هزار حدیث شنیدم، اما هرگز جائز نمی‌دانم که حتی یکی از آن‌ها را روایت کنم؛ گرچه در مقابل، مال‌های هنگفتی به من بدهند.
محمد بن شجاع ثلجی: وی، در باب تشبیه، احادیثی را جعل نمود و آن‌ها را به اهل حدیث نسبت داد.
نوح بن ابی‌مریم: او، در باب فضائل قرآن برای هر سوره، احادیثی جعل نمود.
حارث بن عبدالله اعور، مقاتل بن سلیمان، محمد بن سعید مصلوب، محمد بن عمر واقدی، ابراهیم بن محمد بن ابی‌یحیی اسلمی، وهب بن وهب قاضی، محمد بن سائب کلبی، ابوداود نخعی، اسحاق بن نجیح ملطی، عباس بن ابراهیم نخعی، مأمون بن ابی‌احمد هروی، محمد بن عکاشه‌ی کرمانی، محمد بن قاسم طایکانی، محمد بن زیاد یشکری و محمد بن تمیم فریابی، از دیگر راویانی هستند که به جعل حدیث شهرت یافتند.
علما، احادیث موضوع را نیز مورد بررسی قرار دادند و برای آگاهی عموم، آن‌ها را در مجموعه‌های خاصی جمع‌آوری نمودند. مشهورترین این کتاب‌ها عبارتند از:
۱- الموضوعات، اثر حافظ ابی‌الفرج جوزی [درگذشته‌ی سال۵۹۷هـ]. وی، در این کتاب تمام احادیثی را که به ساختگی بودنشان معتقد است، اگرچه در صحاح هم باشند، جمع‌آوری نموده است. او، دو حدیث از مسلم و یک حدیث از بخاری، ۳۸ حدیث از مسند احمد، ۹ حدیث از سنن ابی‌داود، ۳۰ حدیث از ترمذی، ۱۰ حدیث از نسائی،۳۰ حدیث از ابن‌ماجه، ۶۰ حدیث از مستدرک حاکم و احادیثی از دیگر کتاب‌های سنن را در این مجموعه، به عنوان احادیث موضوع آورده است.
البته برخی ازعلما، مانند عراقی و ابن‌حجر، دیدگاه حافظ ابوالفرج جوزی را در خصوص مسند امام احمد مورد بررسی قرار داده و علامه سیوطی به‌طور عام در کتابش به نام التعقبات علي الموضوعات و در اختصاری که بر کتاب ابوالفرج جوزی تحت عنوان اللآئي المصنوعة، انجام داده، جز در موارد اندکی، بیشتر دیدگاه‌های ابوالفرج جوزی را به عنوان موضوع بودن احادیث مورد اشاره‌‌اش پذیرفته‌اند؛ اما در رابطه با آنچه که در مورد حدیثی از مسلم و حدیثی از بخاری و نیز احادیثی از امام احمد گفته، با وی مخالفت نموده‌اند.
۲- المغنی عن الحفظ و الکتاب، اثر ابی‌حفص عمر بن بدر موصلی [در گذشته‌ی سال: ۶۲۶هـ]. وی، در این کتاب به ذکر ابوابی بسنده کرده که در مورد آن‌ها، هیچ حدیث صحیحی به ثبوت نرسیده است. به عنوان مثال در این باب که (ایمان، کم و زیاد می‌شود و عبارتست از قول و عمل)، می‌گوید: در این مورد هیچ حدیثی به صحت نرسیده است. گفتنی است: علمای پس از وی، او را نیز مورد نقد قرار داده‌اند.
۳- الدر الملتقط فی تبیین الغلط، اثر علامه صغانی رضی‌الدین ابوالفضل حسن بن محمد بن حسین، [درگذشته‌ی سال: ۶۵۰.هـ]. این کتاب، نیز مورد تنقد و بررسی سایر علما قرار گرفته است.
۴- تذکرة الموضوعات، اثر ابوطاهر مقدسی (۵۰۷هـ). وی، در این کتاب احادیثی را آورده است که کذابین، مجروحین، ضعفا و متروکین، آن‌ها را روایت کرده‌اند.
۵و۶- اللآلی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة، تألیف امام سیوطی که در واقع گزیده‌ی کتاب موضوعات ابن‌جوزی می‌باشد و در مواردی نیز با ابن‌جوزی در موضوع قرار دادن برخی احادیث، به مخالفت پرداخته است. التعقبات علي الموضوعات، یکی دیگر از آثار علامه سیوطی می‌باشد که در آن به جمع‌آوری آن دسته از احادیث موضوع پرداخته که ابن‌جوزی/، آن‌ها را ذکر نکرده است.
۷- ذکرة الموضوعات، تألیف محمد بن طاهر بن علی فتنی (۹۸۶هـ). وی، هم‌چنین رساله‌ای پیرامون جعل‌کنندگان حدیث و ضعفاء به ترتیب حروف الفبا، ضمیمه‌ی این کتاب کرده است.
۸- الموضوعات، نوشته‌ی شیخ علی قاری حنفی (۱۰۱۴هـ).
۹- الفوائد المجموعة فی الأحادیث الموضوعة، از امام شوکانی [درگذشته‌ی سال: ۱۲۵۰هـ].
۱۰- رساله‌ای از امام صنعانی. وی، بیشتر احادیثی را که بر سر زبان قصه‌گویان و واعظان زمانش بوده، ذکر کرده و در پایان اسامی ضعفاء و متروکین مشهور را هم نوشته است.
۱۱- اللؤلؤ المرصوع فیما لاأصل له أو بأصله موضوع، تألیف محمد بن ابی‌المحاسن قاوقجی حسنی مشیشی ازهری. که در طرابلس، به دنیا آمده و در اواخر سال ۱۳۰۵ هجری در مصر وفات نموده است.