جایگاه سنت در قانونگذاری

اصول نقد سند و متن

مؤلف فجر الاسلام در صفحه ۲۶۶ کتابش می‌گوید: «محدثین برای جرح و تعدیل، قواعدی را وضع نموده‌اند که اینجا محل ذکرشان نمی‌باشد، اما نباید این مطلب را نادیده گرفت که آن‌ها نقد سند را بیشتر از نقد متن مورد توجه قرار داده‌اند. بنابراین کمتر محدثی را سراغ داریم که احادیث پیامبر جرا با شرائط موجود سنجیده و آن دسته از حوادث تاریخی را که با حدیث تناقض دارد، در نظر گرفته یا در متن حدیث دقت نموده باشد. چنانچه بسیاری از عبارات آن‌ها به تعبیرات فلسفی بیشتر شبیه است تا به سخنان پیامبر ج. اساساً یک دهم عنایتی که محدثین به اسناد احادیث از نظر جرح و تعدیل رجال داشته‌اند، به متن احادیث نداشته‌اند. حتی امام بخاری با آن دقتی که داشته، احادیثی در کتاب خود آورده که گذر زمان و مشاهدات تجربی بر عدم صحت آن‌ها دلالت دارد و علتش، این است که ایشان به نقد رجال حدیث توجه داشته تا به متن آن. مانند حدیث: «لايبقي علي ظهر الأرض بعد مائة سنة نفس منفوسة». یعنی: «پس از گذشت صد سال، هیچ نفس زنده‌ای بر روی زمین باقی نمی‌ماند». و حدیث: «من اصطبح كل يوم سبع تمرات لم يضره سم و لا سحر ذلك اليوم إلي الليل»یعنی: «هر کسی که هر صبح، هفت دانه خرما تناول نماید، در آن روز هیچ سم و جادویی در وی اثر نخواهد گذاشت».

خلاصه گفتار مؤلف فجر الاسلام در این بحث عبارت است از:

۱- نقد قواعدی که علما جهت نقد احادیث، مقررنموده‌اند.

۲- نقد دو حدیثی که در بخاری آمده با در نظر گرفتن قواعد جدیدی که مؤلف برای احادیث، وضع نموده است.