امام ابوداود (۲۰۲- ۲۷۵) هجری
وی، سلیمان بن اشعث بن اسحق اسدی سجستانی است. در سال۲۰۲ هجری چشم به جهان گشود و برای فراگیری علم به عراق، شام، مصر و خراسان عزیمت نمود و از شیوخ آن دیار علم فرا گرفت. حتی از شیوخ بخاری، مسلم و از امام احمد و ابن ابی شیبه و قتیبه بن سعید و دیگران نیز استفاده نمود. امام نسائی و برخی دیگر از علمای حدیث، از امام ابوداود حدیث فرا گرفتند.
علما، ابوداود را به خاطر علم وسیع و قوت حافظه و تقوا و دیانتش ستوده‌اند. حاکم در این مورد می‌گوید: ابوداود در زمان خود به اتفاق تمام علما، امام اهل حدیث بود.
وی، سرانجام در سال ۲۷۵ هجری در بصره وفات یافت.
امام ابوداود، کتاب سنن خود را از میان پانصد هزار حدیث انتخاب نمود. تعداد احادیث آن،۴۸۰۰ حدیث می‌باشد. ابوداود در این کتاب به بیان احادیث احکام اکتفا نموده است. به همین سبب از میان اصحاب سنن و صحاح، او، نخستین کسی است که در باب احکام کتاب نوشته است.
سنن ابوداود، شامل سایر احادیثی است که فقهای اسلام، احکام دین را از آن‌ها استنباط نموده‌اند. به همین دلیل امام ابوسلیمان خطابی در معالم السنن می‌گوید: باید دانست که کتاب سنن ابوداود در علم دین، بهترین کتابی است که نظیرش تا کنون تألیف نشده و مورد پسند همگان قرارگرفته است. این کتاب، در میان علما و فقهای طبقات مختلف، نقش حَکم را دارد و هر گروه درآن بهره دیار اسلامی است، اما اهل خراسان، اغلب، شیفته کتاب صحیح بخاری و مسلم و کتاب‌هایی هستند که طبق شروط آن دو نوشته شده است. البته کتاب ابوداود از نظر ترتیب و محتوای فقهی از همه بهتر است و کتاب ابوعیسی ترمذی نیز کتاب جالبی است.
شیوه تألیف این کتاب، به گفته خود ابوداود، آنطور که ابن صلاح در مقدمه خویش نقل کرده، از این قرار است:
«در این کتاب احادیث صحیح و مشابه و نزدیک به صحیح را ذکر نموده‌ام. اگر حدیثی دارای ضعف شدید بوده است، حتماً آن را بیان کرده ام و احادیثی که در مورد آن‌ها چیزی نگفته‌ام، صحیحند که البته بعضی از آن‌ها از بعضی دیگر صحیح‌تر هستند». [۳۴۱]
ابن منده می‌گوید: وقتی ابوداود سند قوی نیابد، سند ضعیف را ذکر می‌کند؛ چراکه معتقد است حدیث ضعیف از رأی و دیدگاه افراد، قوی‌تر است.
بسیاری از علما، شرحهایی بر کتاب سنن ابوداوود نوشته‌اند که از آن جمله می‌توان این‌ها را نام برد:
خطابی (۳۸۸ هـ)، قطب الدین یمنی شافعی (۷۵۲هـ)، شهاب الدین رملی (۸۴۴هـ) که شرح وی توسط حافظ منذری (۶۵۶هـ) مختصر گردیده و سپس همین مختصر توسط ابن قیم (۷۵۱ هـ) اصلاح شده است.
همینطور شرف الحق عظیم آبادی، تحت عنوان عون المعبود شرحی بر سنن ابوداود نوشته است. از علمای معاصر، شیخ محمود خطاب سبکی، شرح مفصلی بر سنن ابوداود، نگاشه است.
[۳۴۱] ص ۱۸