جایگاه سنت در قانونگذاری

اصول مذهب امام شافعی

اصول مذهب امام شافعی مانند اصول مذهب سائر ائمه است. یعنی کتاب، سنت، قیاس و اجماع. البته با این تفاوت که دائره عمل به سنت نزد ایشان به خاطر استفاده از اخبار آحاد وسیعتر از دائره آن نزد مالک و ابوحنیفه می‌باشد. البته دایره عمل به سنت نزد شافعی، به خاطر ترک عمل به مراسیل، از دایره آن نزد آن دو بزرگوار، محدودتر است، مگر در مورد مراسیل تابعین بزرگ مانند سیعد بن مسیب.

ضمناً از امام شافعی جز مسند شافعی به روایت ابوالعباس اصم و سنن شافعی به روایت طحاوی، کتاب مستقلی در حدیث نقل نشده است. ظاهراً چنین به نظر می‌رسد که این کتاب توسط شاگردانش جمع آوری شده است، نه توسط خودش. مانند مسانید منسوب به امام ابوحنیفه؛ و علتش، آن است که امام شافعی مانند سایر محدثین به بیان احادیث و جمع روایات و طرق آن‌ها نپرداخت، بلکه او به عنوان یک امام مجتهد، در سنت به جستجوی اصول تشریع بود. پس او به دنبال حدیث بود تا آن را پایه اجتهاد و فقه خود قرار دهد، نه اینکه با جمع آوری آن دفاتر را پر کند. و همین است فرق محدثینی که صرفاً احادیث را جمع آوری کرده‌اند با امامانی که فقه و تشریع را مورد توجه قرار داده‌اند.