احادیث و جایگاه مسند احمد
یکی از جاویدان‌ترین، مفیدترین و مؤثرترین آثار امام در باب سنت، مسند وی می‌باشد که از مجموع ۷۵۰ هزار حدیثی که در حافظه امام وجود داشت، ۴۰ هزار را که ده هزار آن، مکرر می‌باشد، در این کتاب جمع آوری کرده است. شیوه امام احمد در تألیف این کتاب از این قرار بود که احادیث هر صحابی را در باب مستقلی جمع آوری می‌کرد. مثلا روایات مختلف ابوبکر را در یک باب و هم‌چنین بقیه را در ابواب جداگانه جمع آوری نموده است.
علما در مورد جایگاه مسند احمد دیدگاه‌های متفاوتی دارند؛ بعضی، تمام احادیث موجود در مسند احمد را حجت و صحیح دانسته‌اند. دلیل آنان، این سخن امام احمد می‌باشد که گفته است: «هر گاه در مورد حدیثی اختلاف کردید، به این کتاب مراجعه نمایید و اگر آن حدیث را در این کتاب نیافتید، پس حجت نیست». ابوموسی مدینی از این دسته از علما می‌باشد.
برخی هم گفته‌اند: در مسند، هم احادیث ضعیف و هم احادیث صحیح وجود دارد؛ ابن جوزی یکی از این افراد می‌باشد که ۲۹ حدیث از مسند را در کتاب الموضوعات خود آورده و حکم جعلی بودن آن‌ها را داده است. حافظ عراقی نیز ۹ حدیث دیگر به این رقم افزوده و به آن‌ها حکم وضع داده است و در رد کسانی که گفته‌اند: امام احمد، شرط نموده که احادیث صحیح را در مسندش ذکر کند، می‌گوید: منظور امام، این است که هرچه در این کتاب نمی‌باشد، حجت نیست؛ نه اینکه هر چه در این کتاب هست، حتماً حجت می‌باشد.
برخی هم موضع میانه‌ای دارند و می‌گویند: در مسند احمد، هم حدیث صحیح و هم حدیث ضعیفِ نزدیک به حسن وجود دارد. علامه ذهبی، ابن حجر، ابن تیمیه و سیوطی، چنین دیدگاهی دارند. آن‌ها در رد ابن جوزی و عراقی که ادعا نموده‌اند در مسند احمد احادیث ضعیفی وجود دارد، شواهدی برای احادیث مزبور پیدا نموده و شدیداً از امام احمد دفاع کرده‌اند که البته این دفاعیه، خالی از تکلف نمی‌باشد. چنانچه ابن حجر، نهایتاً به وجود سه یا چهار حدیث بی‌اصل و موضوع در مسند احمد اعتراف نموده و عذر امام احمد را اینگونه بیان نموده است که وی قبل از وفاتش به حذف کردن این چند حدیث سفارش نموده بود.
البته از آنجا که امام احمد بن حنبل در احادیث فضائل، متساهل می‌باشد و در جرح و تعدیل نیز میانه رو است و از طرفی فرزندش عبدالله و راویش ابوبکر قطیعی، زیادات غیرمعروفی در مسند وی افزوده‌اند، روشن است که نظر ابن جوزی و عراقی در مورد مسند احمد از نظر دیگران مقدم است. زیرا آن‌ها از ماهرترین ناقدان حدیث هستند که نه تنها سند را نقد می‌نمایند، بلکه بسا اوقات به نقد متن احادیث نیز می‌پردازند و دفاع ابن حجر و سیوطی از امام احمد ناشی از تعصب و حمیت دینی از امام السنة می‌باشد.
البته به هیچ وجه وجود چنین احادیثی در مسند، به جایگاه این امام بزرگوار خدشه‌ای وارد نمی‌سازد.
چنانکه علامه ابن تیمیه در کتاب منهاج السنة می‌گوید: یکی از شروط امام احمد در مسندش، عدم روایت از کسانی است که به کذب معروفند؛ اگرچه برخی از راویانش ضعیفند. فرزندش پس از وی و همینطور ابوبکر قطیعی، اضافات نادرستی بر آن افزوده‌اند که در میان این اضافات، احادیث موضوعی وجود دارد که برخی ناآگاهان گمان می‌کنند که این احادیث موضوع، در اصل مسند بوده است.