زندگی و مقام علمی شافعی
وی، ابوعبدالله محمد بن ادریس بن عباس بن شافع است و نسبش، به قصی می‌رسد و در عبدمناف با نسب رسول خدا جیکی می‌شود.
در سال۱۵۰ هجری در غزه به دنیا آمد. دو سال داشت که مادرش، او را به مکه آورد. در مکه بزرگ شد و قرآن را در آنجا فرا گرفت.
حدود۱۰ سال میان قبیله هذیل ماند و لغت و شعر را از آن‌ها فرا گرفت. به همین جهت در شناخت اشعار هذیلی‌ها از همه آگاه‌تر بود.
روایت شده است که اصمعی، اشعار هذیلی‌ها را نزد امام شافعی تصحیح می‌نمود.
شافعی، فقه را از مفتی مکه، مسلم بن خالد زنجی (زنگی) آموخت و سپس رهسپار مدینه گردید و نزد امام مالک، موطأ را فرا گرفت. امام مالک به ذکاوت، قدرت حافظه و تیزهوشی شافعی پی برد. بنابراین به تربیت و آموزش او توجه بیشتری مبذول داشت.
شافعی مدتی در یکی از ولایات یمن به انجام شغلی دولتی مشغول شد. ولی به خاطر پخش شایعاتی علیه او مبنی بر اینکه شیعه هست، توسط هارون الرشید به بغداد احضار گردید. این ماجرا در سال ۱۸۴ هجری اتفاق افتاد.
محمد بن حسن شیبانی نزد هارون الرشید به دفاع از امام شافعی پرداخت و خلیفه را نسبت به برائت وی قانع گردانید. اینجا بود که رابطه امام شافعی با امام محمد برقرار شد و علم زیادی از وی فرا گرفت تا آنجا که هنگام خروج از بغداد گفت: در حالی از بغداد بیرون آمدم که یک بار شتر از علم محمد بن حسن را با خود داشتم. شافعی پس از آن به مکه بازگشت و از آن به بعد همواره بین عراق و حجاز رفت و آمد داشت تا اینکه در سال ۱۹۹ هجری در مصر اقامت گزید و مذهب جدید خود را در آنجا تدوین نمود و سرانجام در سال ۲۰۴ هجری در حالی که جهان را از علم و اجتهاد خود مملو ساخته بود، دار فانی را وداع گفت. جویندگان علم در مصر و عراق، پیرامونش جمع شده بودند و چون دارای علم فراوان، نطق گویا، ذکاوت فوق العاده و ذهن حقیقتجو بود و بر کتاب و سنت و علم لغت تسلط داشت، دل همه را از محبت و بزرگداشت خویش و اذعان به امامتش تسخیر کرده بود.