۵۳- باب الجمع بين الخوف والرجاء
باب جمع میان خوف و رجا
بدان که برای بنده در هنگام سلامتی‌اش، بهتر آن است که ترسان و امیدوار و بیم و امید او یکسان باشد و در حال بیماری، فقط امید و رجا داشته باشد و پایه‌های شرع از نصوص کتاب و سنت و... بر تأیید این مدعا، پشتیبان همدیگرند.
قال الله تعالی:
﴿فَلَا يَأۡمَنُ مَكۡرَ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ﴾[الأعراف: ۹۹].
«از مجازات ناگهانی خداوند، جز زیان‌کاران، کسی ایمن و غافل نمی‌گردد».
وقال تعالی:
﴿إِنَّهُۥ لَا يَاْيَۡٔسُ مِن رَّوۡحِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡقَوۡمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾[یوسف: ۸۷].
«جز کافران، کسی از رحمت و گشایش خدا، مأیوس نمی‌شود».
وقال تعالی:
﴿يَوۡمَ تَبۡيَضُّ وُجُوهٞ وَتَسۡوَدُّ وُجُوهٞ﴾[آل عمران: ۱۰۶].
«روزی که چهره‌هایی سفید و چهره‌هایی سیاه می‌شوند».
وقال تعالی:
﴿إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ ٱلۡعِقَابِ وَإِنَّهُۥ لَغَفُورٞ رَّحِيمٞ﴾[الأعراف: ۱۶۷].
«بی‌گمان پروردگار تو در عذاب و عقاب (نسبت به عاصیان و طاغیان) سریع و شتابنده و (نسبت به مطیعان و توبه‌کاران)، آمرزنده و مهربان است».
وقال تعالی:
﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ لَفِي نَعِيمٖ١٣ وَإِنَّ ٱلۡفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٖ١٤﴾[الانفطار: ۱۳-۱۴].
«قطعاً نیکان در میان نعمت‌های فراوان بهشتی به سر خواهند برد و قطعاً بدکاران در میان آتش سوزان دوزخ به سر خواهند برد».
وقال تعالی:
﴿فَأَمَّا مَن ثَقُلَتۡ مَوَٰزِينُهُۥ٦ فَهُوَ فِي عِيشَةٖ رَّاضِيَةٖ٧ وَأَمَّا مَنۡ خَفَّتۡ مَوَٰزِينُهُۥ٨ فَأُمُّهُۥ هَاوِيَةٞ٩﴾[القارعة: ۶-۹].
«پس آن کس که (در ترازوی حساب) کفه (ی نیکی‌ها)یش سنگین باشد، او در زندگی خوشایندی (بهشت) خواهد بود، اما کسی که کفه (ی نیکی‌ها) یش سبک باشد، مادر و جایگاه او، پرتگاه (ژرف دوزخ) است».
آیات در این مورد فراوان هستند، چنان که خوف و رجا، در دو آیه‌ی پشت سر هم، یا چند آیه، یا یک آیه، جمع شده‌اند.
۴۴۳- «وعن أبي هريرة. س، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صقال: «لَوْ يَعْلَمُ المُؤْمِنُ مَا عِنْدَ اللَّهِ مِنَ العُقُـوبَةِ. ما طَمِعَ بجَنَّتِهِ أَحَدٌ، وَلَوْ يَعْلَمُ الكافِرُ مَا عِنَد اللَّهِ مِنَ الرَّحْمَةِ، مَا قَنطَ مِنْ جنَّتِهِ أَحَدٌ»» رواه مسلم.
۴۴۳. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «اگر مؤمن آن شکنجه و عقوبت را که نزد خداوند است، می‌دانست، هیچ‌کس در بهشت طمع نمی‌کرد و امید نمی‌بست و اگر شخص کافر آن رحمتی را که نزد خداوند است، می‌دانست، هیچ‌کس از رحمت و بهشت خدا مأیوس نمی‌شد»» [۵۰۴].
۴۴۴- «وعن أبي سَعيد الخدرِيِّ س، أَنَّ رسولَ اللَّه صقال: «إذا وُضِعتِ الجَنَازَةُ واحْتمَلَهَا النَّاسُ أَو الرِّجالُ عَلى أَعْنَاقِهمِ، فَإِنْ كانَتْ صالِحَةً قالَتْ: قَدِّمُوني قَدِّمُوني، وَإنْ كانَتْ غَير صالحةٍ، قالَتْ: يا ويْلَهَا، أَيْنَ تَذْهَبُونَ بَها؟ يَسْمَعُ صَوتَها كُلُّ شيءٍ إلاَّ الإِنْسَانُ، وَلَوْ سَمِعَهُ لَصَعِقَ»» رواه البخاری.
۴۴۴. «از ابوسعید خدری سروایت شده است که پیامبر فرمودند: «وقتی جنازه‌ای برای بردن به قبر آماده و بر زمین گذاشته شد و مردم آن را بر دوش خود حمل کردند، اگر صالح باشد می‌گوید: زود مرا ببرید! مرا پیش ببرید! و اگر غیر صالح باشد، می‌گوید: وای بر من! او را (مرا) کجا می‌برید؟ که هر چیزی جز انسان، صدای آن را می‌شنود و اگر انسان بشنود، از هول آن بیهوش می‌شود (می‌میرد)»» [۵۰۵].
۴۴۵- «وعن ابن مسعودٍ س، قالَ: قال رسولُ اللَّه ص: «الجَنَّةُ أَقْرَبُ إلى أَحَدِكُمْ مِنْ شِرَاكِ نَعْلِه وَالنَّارُ مِثْلُ ذلك»» رواه البخاری.
۴۴۵. «از ابن‌مسعود سروایت شده است که پیامبر فرمودند: «بهشت از بند کفش هر یک از شما، به او نزدیک‌تر می‌باشد و دوزخ نیز چنین است»» [۵۰۶].
[۵۰۴] مسلم روایت کرده است؛ [(۲۷۵۵)]. [۵۰۵] بخاری روایت کرده است؛ [(۱۳۱۴)]. [۵۰۶] بخاری روایت کرده است؛ [(۶۴۸۸)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۱۰۵، آمده است].