۶۹- باب استحباب العزلة عند فساد الناس والزمان أو الخوف من فتنة في الدين أو وقوع في حرام وشبهات ونحوها
باب فضیلت کناره‌گیری در هنگام فساد مردم و زمانه و خوف از فتنه در دین یا وقوع در محرمات و شبهه‌ها و مانند آنها
قال الله تعالی:
﴿فَفِرُّوٓاْ إِلَى ٱللَّهِۖ إِنِّي لَكُم مِّنۡهُ نَذِيرٞ مُّبِينٞ٥٠﴾[الذاریات: ۵۰].
«(از همه چیز ببرید) و به‌سوی خدا بگریزید و رو نهید که (من پیامبر ص) از جانب او (خداوند) برای شما ترساننده‌ی آشکاری هستم».
۵۹۷- «وعن سعد بن أبي وقَّاص س، قال: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّه صيَقُول: «إِنَّ اللَّه يحِبُّ العَبدَ التَّقِيَّ الغَنِيَّ الخفي»» رواه مسلم.
والـمُرَاد بــ «الغَنِيِّ»: غَنِيُّ النَّفْسِ. كمـا سَبَقَ في الحديث الصحيح.
۵۹۷. «از سعدبن ابی‌وقاص سروایت شده است که گفت: از پیامبر صشنیدم که می‌فرمود: «خداوند بنده‌ی پرهیزگار و بی‌نیاز و عزلت گزیده را دوست دارد»».
و منظور از غنی (بی‌نیاز) در کلمه‌ی «غنی» عزت نفس و خویشتنداری و غنای درون است، چنان که در حدیث صحیح گذشت [۶۵۷].
۵۹۸- «وعن أبي سعيد الخُدريِّ سقال: قال رَجُلُ أَيُّ النَّاسِ أفضَلُ يارسولَ اللَّه؟ قال: «مُؤْمِنٌ مجَاهِدٌ بِنَفسِهِ وَمَالِهِ في سبيل اللَّه» قال: ثم من؟ قال: «ثم رَجُلٌ مُعتَزِلٌ في شِعْبٍ مِن الشِّعَاب يَعبُدُ رَبَّهِ»».
وفي روايةٍ «يتَّقِي اللَّه، ويَدَع النَّاسِ مِن شَرّْهِ» متفقٌ عليه.
۵۹۸. «از ابوسعید خدری سروایت شده است که گفت: مردی از پیامبر صسؤال نمود: چه کسی (در نزد خدا) بهتر و برتر از همه‌ی مردم است؟ فرمودند: «شخص مؤمنی که در راه خدا، با جان و مال خود جهاد کند»، گفت: بعد از او چه کسی برتر است؟ فرمودند: «سپس مردی کناره‌گیر است در دره‌ای از دره‌ها که خدای خود را عبادت می‌کند»».
در روایتی دیگر آمده است: «(مردی که در دره‌ای کناره‌گیری کند) و تقوای خدا را پیشه کند و به عبادت خدای خویش بپردازد و مردم را ترک کند تا از شرش محفوظ باشند»» [۶۵۸].
۵۹۹- وعنه قالَ: «قال رسولُ اللَّه ص: «يُوشِكَ أَنْ يَكُونَ خَيْرَ مَال المُسْلِم غَنَمٌ يَتَّبعُ بهَا شَعَفَ الجِبَال. وموَاقِعَ الْقَطْرِ، يَفِرُّ بِدينِهِ من الفِتنِ»» رواه البخاری.
و «شَعَفَ الجِبَالِ»: أَعْلاَهَا.
۵۹۹. «از ابوسعید خدری سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «نزدیک است زمانی (برسد) که بهترین ثروت شخص مسلمان، گوسفندی باشد که وی به دنبال آن به قله‌ی کوه‌ها و محل‌های بارش باران می‌رود و (به این وسیله)، دین خویش را از فتنه‌ها رها می‌سازد»» [۶۵۹].
۶۰۰- «وعنْ أبي هُريرة سعن النَّبِيِّ صقال: «ما بَعَثَ اللَّه نَبِيًّا إِلاَّ رَعَى الْغَنَمَ» فَقَال أَصْحابُه: وَأَنْتَ؟ قَالَ: «نَعَمْ، كُنْت أَرْعَاهَا عَلى قَرارِيطَ لأَهْلِ مَكَّةَ»» رواه البخاری.
۶۰۰. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «خداوند هیچ پیامبری را نفرستاده مگر آن‌که آن پیامبر، گوسفند را شبانی کرده است»، اصحاب شگفتند: شما هم؟ فرمودند: «بله، من هم گوسفندان را برای اهل مکه در مقابل چند قیراط (یک دوازدهم درهم) مزد، شبانی می‌کردم»» [۶۶۰].
۶۰۱- «وعنه عَنْ رسولِ اللَّه صأَنه قال: «مِنْ خَير مَعَاشِ النَّاسِ رَجُلٌ مُمْسِكٌ عِنَانَ فَرسِهِ في سَبِيلِ اللَّه، يَطيرُ عَلى مَتنِهِ، كُلَّمَا سَمِعَ هَيْعَةً أَوْ فَزْعَةً، طارَ عَلَيْهِ يَبْتَغِي الْقَتلَ، أَو المَوْتَ مظَانَّه، أَوْ رَجُلٌ في غُنَيمَةٍ في رَأْسِ شَعَفَةٍ مِن هَذِهِ الشَّعَفِ، أَوْ بَطنِ وادٍ مِن هَذِهِ الأَوديَةِ، يُقِيم الصَّلاةَ ويُؤتي الزَّكاةَ، ويَعْبُد رَبَّهُ حتَّى يَأْتِيَهُ اليَقِينُ ليَسَ مِنَ النَّاسِ إِلاَّ في خَيْرٍ»» رواه مسلم.
«يَطِيرُ» أَي يُسرع. «ومَتْنُهُ»: ظَهْرُهُ. «وَالـهَيْعَةُ»: الصوتُ للحربِ. «وَالفَزَعَةُ»: نحوهُ. وَ «مَظَانُّ الشَّيءِ»: الـمواضع التي يُظَنُّ وجودُه فيها. «والغُنَيمَةُ» بضم الغين تصغير الغنم. «الشَّعَفَةُ» بفتح الشِّين والعين: هي أَعْلى الجبَل.
۶۰۱. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «از بهترین و سودمندترین زندگی مردم برایشان، زندگی مردی است که لگام اسبش را در راه خدا گرفته باشد و بر پشت آن به سرعت جولان کند و هر وقت سروصدای جنگ و چکاچک شمشیر و اصطکاک اسلحه و غریو دشمن را شنید، (پروا نکند، بلکه) پرواز می‌کند و کشتن دشمن یا مرگ و شهادت را می‌جوید، در جاهایی که گمان می‌کند چنین موقعیتی وجود دارد و زندگی مردی که در میان تعداد اندکی گوسفند در ارتفاع کوهی از این کوه‌ها یا دره‌ای از این دره‌هاست و به اقامه‌ی نماز و ادای زکات می‌پردازد و پروردگار خود را عبادت می‌کند، تا مرگش فرا رسد، در حالی که با مردم جز به نیکی و پندار خوب، به سر نمی‌برد»» [۶۶۱].
[۶۵۷] [حدیث شماره‌ی:۵۲۲]. [۶۵۸] متفق علیه است؛ [خ(۲۷۸۶)، م(۱۸۸۸)]. [۶۵۹] بخاری روایت کرده [(۱۹)]. [۶۶۰] بخاری روایت کرده [(۲۲۶۲)]. [۶۶۱] مسلم روایت کرده [(۱۸۸۹)].