۸۶- باب الوفاء بالعهد وإنجاز الوعد
باب وفا به وعده و برآوردن آن
قال الله تعالی:
﴿وَأَوۡفُواْ بِٱلۡعَهۡدِۖ إِنَّ ٱلۡعَهۡدَ كَانَ مَسُۡٔولٗا﴾[الإسراء: ۳۴].
«به عهد و پیمان خود وفا کنید، چرا که (روز قیامت)، عهد و پیمان مورد پرسش است».
وقال تعالی:
﴿وَأَوۡفُواْ بِعَهۡدِ ٱللَّهِ إِذَا عَٰهَدتُّمۡ﴾[النحل: ۹۱].
«به پیمان خدا (که با همدیگر می‌بندید) وفا کنید، هر گاه که بستید».
وقال تعالی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَوۡفُواْ بِٱلۡعُقُودِ﴾[المائدة: ۱].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به پیمان‌ها و قراردادها وفا کنید».
وقال تعالی:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفۡعَلُونَ٢ كَبُرَ مَقۡتًا عِندَ ٱللَّهِ أَن تَقُولُواْ مَا لَا تَفۡعَلُونَ٣﴾[الصف: ۲-۳].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! چرا سخنی را می‌گویید که خود به آن عمل نمی‌کنید؟ این که چیزی را بگویید که خود به آن عمل نمی‌کنید، گناهی بسیار بزرگ و موجب خشم عظیم خداوند است».
۶۸۹- «عن أبي هريرة س، أن رسول اللَّه صقال: «آيَةُ المُنَافِقِ ثَلاثٌ: إذا حَدَّث كَذب، وإذا وَعدَ أخلَف، وإذا اؤْتُمِنِ خَانَ»» متفقٌ عليه.
زاد في روايةٍ لـمسلم: «وإنْ صَامَ وصَلَّى وَزَعَمَ أَنَّهُ مسلِمٌ».
۶۸۹. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «نشانه‌ی منافق (و نفاق) سه چیز است: ۱. هنگامی که صحبت کند، دروغ می‌گوید؛ ۲. هنگامی که وعده‌ای دهد، به آن وفا نمی‌کند؛. هنگامی که چیزی را به‌عنوان امانت به او بسپارند، در آن خیانت می‌کند»» [۷۵۰].
در روایت مسلم این را اضافه دارد؛ (هر کس این سه صفت را داشته باشد، منافق است)، هر چند روزه بگیرد و نماز بخواند یا گمان کند که مسلمان است».
۶۹۰- «وعن عبدِ اللَّهِ بن عمرو بن العاص ب، أنَّ رسول اللَّه صقال: «أرْبع مِنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقاً خَالِصاً. ومنْ كَانَتْ فِيه خَصلَةٌ مِنْهُنَّ كانَتْ فِيهِ خَصْلَة مِن النِّفاقِ حَتَّى يَدَعَهَا: إذا اؤُتُمِنَ خَان، وإذَا حدَّثَ كذَبَ، وَإذا عَاهَدَ غَدَر، وَإذا خَاصَم فَجَرَ»» متفقُ عليه.
۶۹۰. «از عبدالله بن عمرو بن عاص بروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «چهار خصلت هست که در هر کس وجود داشته باشند، او منافقی خالص است و هر کس یکی از خصایل در او باشد، خصلتی از نفاق را دارد تا وقتی که آن را ترک کند: (۱.) وقتی که امانتی به او سپرده شود، در آن خیانت می‌کند؛ (۲.) وقتی که حرف می‌زند، دروغ می‌گوید؛ (۳.) هرگاه پیمانی ببندد، عهدشکنی می‌کند؛ (۴.) هر گاه با کس دشمنی و دعوا کند، از حق و حد می‌گذرد و حرف زشت می‌زند و دشنام می‌دهد»» [۷۵۱].
۶۹۱- «وعن جابرٍ سقال: قال لي النبي ص: «لو قدْ جاءَ مالُ الْبَحْرَيْن أعْطَيْتُكَ هكَذا وهكذا وَهَكَذا» فَلَمْ يَجيءْ مالُ الْبحْرَيْنِ حَتَّى قُبِضَ النبيُّ ص، فَلَمَّا جَاءَ مَالُ الْبَحْرَيْن أَمَرَ أبُو بَكْرٍ سفَنَادى: مَنْ كَانَ لَهُ عنْدَ رسول اللَّه صعِدَةٌ أوْ دَيْنٌ فَلْيَأْتِنَا. فَأتَيتُهُ وقُلْتُ لَهُ: إنَّ النبي صقال لي كَذَا، فَحثَى لي حَثْيَةً، فَعدَدْتُها، فَإذا هِي خَمْسُمِائَةٍ، فقال لي: خُذْ مثْلَيْهَا»» متفقٌ عليه.
۶۹۱. «از جابر سروایت شده است که گفت: «پیامبر صبه من فرمودند: «اگر مالیات (جزیه‌ی) بحرین بیاید، فلان مقدار و فلان مقدار به تو می‌دهم» و مالیات بحرین تا وقتی که پیامبر صفوت کردند، نرسید و زمانی که رسید، حضرت ابوبکر سفرمان داد و ندا کردند: هر کس وعده یا قرضی نزد پیامبر صدارد به ما مراجعه کند و من نزد او رفتم و به او گفتم: پیامبر صچنین وعده‌ای به من فرمودند، پس حضرت ابوبکر سمشتی سکه برایم برگرفت و به من داد، آن را شمردم، پانصد درهم بود، به من فرمود: دو برابر آن را بردار»».
[۷۵۰] متفق علیه است؛ [خ(۲۳)، م(۵۹)]. [این حدیث قبلاً هم به شماره‌ی ۱۹۹، گذشت]. [۷۵۱] متفق علیه است؛ [خ(۲۶۸۳)، م(۲۳۱۴)].