خاندان و یاران رسول الله صلی الله علیه وسلم

امام معصوم، خود پیامبر اکرم جاست

هیچ مصلحتی در عصمت امام نیست مگر اینکه این مصلحت به واسطه‎ی عصمت پیامبر حاصل گردیده است

امام معصوم همان رسول خدا جاست و اطاعت از او در هر زمان بر همه واجب است و امت اسلامی امر و نهی او را می‏شناسد و وارثان‌اش که علمش را به ارث برده‏اند در خبر دادن از او راست می‌گویند.

علم دینی‌ای که امامان و امت اسلامی به آن نیاز دارند، دو نوع است:

«علم کلی» مانند واجب بودن نمازهای پنجگانه و روزه‎ی ماه رمضان و حج و حرام بودن زنا، سرقت، شراب خواری و مانند آن‏ها.

«علم جزئی» مانند واجب بودن زکات بر فلانی و واجب بودن اجرای حد بر فلانی و مانند آن.

راجع به مورد نخست، شریعت بدان مستقل است و درباره‎ی آن نیازی به امام ندارد، چون پیامبر جیا بر کلیات شریعت که ضروری بوده، تصریح کرده و یا مسائلی از شریعت را که به قیاس نیاز دارد، ترک کرده است.

اگر مورد اولی باشد، مقصود حاصل می‏شود و اگر دومی باشد در این صورت مقصود با قیاس حاصل می‏گردد.

اما «جزئیات» شریعت به گونه‌ای هستند که نمی‏توان بر تک تک آن‏ها تصریح کرد و به صورت نص آورد، بلکه به ناچار در این مسائل به اجتهادی که موسوم به «تحقیق مناط» است، نیاز هست، همان گونه که شارع نمی‏تواند درباره‎ی هر نمازخوانی، جهت قبله‌اش را تعیین کند، و برای هر حاکمی، عدالت هر شاهدی را تعیین نماید، و مشخص کند که نفقه‎ی این زن چنان است، و یا طلاق با این زوج واقع می‌شود و بر این مجرم، حد جاری می‏گردد و مانند این‏ها، چون این چیزی است که هیچ پیامبر و هیچ کسی نمی‏تواند بر همه‎ی افراد حکم تعیین کند؛ زیرا شناخت افعال بنی آدم و خود انسانها، علم و گفتار یک انسان از آن ناتوان است.

اگر به کلیات اکتفا شود پیامبر می‏تواند کلیات را تعیین کند همان گونه که پیامبر جبیان می‏کند که ازدواج با چه زنانی حرام و با چه زنانی حلال است...

همچنین درباره‎ی نوشیدنی‌ها، آن‏هایی که مست کننده هستند حرام‌اند و آن‏هایی که مست کننده نیستند حرام نیستند و مانند این موارد. بلکه محرمات در این فرمایش خداوند مشخص شده‏اند که می‏فرماید: ﴿قُلۡ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ ٱلۡفَوَٰحِشَ مَا ظَهَرَ مِنۡهَا وَمَا بَطَنَ وَٱلۡإِثۡمَ وَٱلۡبَغۡيَ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ وَأَن تُشۡرِكُواْ بِٱللَّهِ مَا لَمۡ يُنَزِّلۡ بِهِۦ سُلۡطَٰنٗا وَأَن تَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ٣٣﴾[الأعراف: ۳۳]. «‏بگو: خداوند حرام کرده است کارهای نابهنجار (چون زنا) را، خواه آن چیزی که آشکارا انجام پذیرد و ظاهر گردد، (و خواه آن چیزی که پوشیده انجام گیرد و پنهان ماند)، و (هر نوع) بزهکاری را و ستمگری (بر مردم) را که به هیچ وجه درست نیست، و این که چیزی را شریک خدا کنید بدون دلیل و برهانی که از سوی خدا مبنی بر حقّانیت آن خبر در دست باشد، و این که به دروغ از زبان خدا چیزی را (درباره تحلیل و تحریم و غیره) بیان دارید که (صحّت و سقم آن را) نمی‌دانید».

و همه واجبات‎ی در این آیه آمده‌اند: ﴿قُلۡ أَمَرَ رَبِّي بِٱلۡقِسۡطِۖ وَأَقِيمُواْ وُجُوهَكُمۡ عِندَ كُلِّ مَسۡجِدٖ وَٱدۡعُوهُ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَۚ كَمَا بَدَأَكُمۡ تَعُودُونَ ٢٩﴾[الأعراف: ۲۹]. «‏بگو: پروردگارم (همگان را در هر زمان و مکانی) به دادگری فرمان داده است، و (دستور او) این (است) که در هر عبادتی رو به خدا کنید و از وی مخلصانه اطاعت نمائید و او را صادقانه بپرستید. خداوند همان گونه که شما را در آغاز آفریده است، (به همان سادگی پس از مرگ شما را زنده می‌کند و به سوی او) برمی‌گردید».

واجب به نسبت خدا و به نسبت بندگانش، مشخص است. سپس خداوند انواع فواحش و زشتکاری‏ها و ستم و انواع حقوق بندگان را در جاهایی دیگر به تفصیل بیان می‏کند.

به این ترتیب روشن می‏گردد که هیچ مصلحتی در عصمت امام نیست مگر این که به واسطه‎ی عصمت پیامبر ج حاصل شده است. حمد و ستایش و منت از آن خداوند است و واقعیت هم مؤید این مطلب است.

دیدیم که هرکس به پیروی از سنت و حدیث و پیروی از صحابه نزدیک‏تر بوده، مصلحت‌اش در دنیا و دین کامل‏تر است و برعکس هر کس به پیروی از سنت و حدیث و پیروی از صحابه دورتر بوده، مصلحت‌اش در دنیا و دین ناقص‌تر است [۴۵].

[۴۵]. - ج(۳) ص(۲۴۷-۲۵۷).