خاندان و یاران رسول الله صلی الله علیه وسلم

عقیده‎ی سلف صالح درباره‎ی قرآن

بزرگان و پیشوایان دینی همگی بر آن چه که در کتاب و سنت آمده، اتفاق نظر دارند، و سلف امت بر این امر اتفاق نظر دارند که خداوند با حضرت موسی ÷آشکارا سخن گفت، و قرآن کلام خدا و غیرمخلوق است، و مؤمنان در آخرت پروردگار خود را می‏بینند همان‌گونه که احادیث متواتر از پیامبر جدر این زمینه نقل شده است [۱۶]. و همگی معتقدند که خداوند دارای علم و قدرت و امثال آن است و اقوال و اخبار بزرگان در این باره مشهور و متواتر است. به طوری که ابوالقاسم طبری وقتی که در کتاب «شرح أصول السنة» [۱۷]سخنان سلف و ائمه را درباره‎ی اصول عقاید ذکر می‏کند، آورده که اینان می‏گویند: قرآن کلام خداوند و غیرمخلوق است. می‏گوید: این افرادی که چنین می‏گویند غیر از صحابه، در میان تابعین و پیشوایان دینی پانصد و پنجاه نفر یا بیشتر، در زمان‌های مختلف هستند. که در میان‏شان حدود یکصد امام وجود داشت که مردم سخن آنان را می‏پذیرفتند و به مذهب آنان معتقد و پایبند بودند [۱۸].

طبری با اسناد خود از علی بن ابی طالبساز دو وجه روایت می‏کند که در جنگ صفین به او گفتند: تو دو مرد را حکم قرار دادی؟! گفت: من هیچ مخلوقی را حکم قرار ندادم. من جز قرآن را حکم قرار ندادم [۱۹].

به نقل از عکرمه روایت شده که ‏گوید: ابن عباس در مراسم تشییع جنازه‏ای حضور داشت، وقتی آن میت در قبرش گذاشته شد، مردی گفت: خداوندا، ای پروردگار قرآن او را بیامرز. ابن عباس ناگهان در مقابلش قرار گرفت و گفت: صبر کن!؟ قرآن از خداست و مخلوق نیست [۲۰].

از جعفر صادق روایت شده که این روایت مشهوری از اوست که از او پرسیدند آیا قرآن خالق است یا مخلوق؟ گفت: نه خالق است و نه مخلوق، اما کلام خداست... [۲۱].

شافعی، حفص فرد را تکفیر کرد وقتی گفت: قرآن مخلوق است [۲۲].

سلیمان بن داود هاشمی می‏گوید: هر کس بگوید قرآن مخلوق است، کافر است.

[۱۶]. - در صحاح و سنن و مسانید نگا: صحیح بخاری: ج(۸) ص (۱۷۹-۱۸۶) و صحیح مسلم: ج۱ ص(۱۶۳-۱۷۱) و سنن ابوداود: جزء (۴) ص (۲۳، ۲۳۴) و سنن ابن ماجه و سنن ترمذی. ابن قیم آن را به طور کامل در کتاب «حادی الأرواح إلی بلاد الأفراح» خود آورده و آیات را ذکر کرده و دلالت آن‏ها را بر آن توضیح داده‌است. [۱۷] این کتاب به صورت نسخه‎ی خطی در آلمان شرقی بلیبرگ به شماره‎ی (۳۱۸/۱) موجود است و سه جزء از آن چاپ شده و دو جزء دیگر آن برای تحقیق باقی مانده‏اند و به صورت نسخه‎ی خطی در کتابخانه‎ی استاد شیخ حماد بن محمد انصاری در مدینه منوره قرار دارند. [۱۸] نگا: نسخه‎ی خطی مذکور ص (۵۷). [۱۹] نگا: نسخه‎ی خطی ص(۴۵). [۲۰] نگا: ص (۴۶) از نسخه‎ی خطی. [۲۱] نگا: ص (۴۷) از نسخه‏های خطی مذکور. که روایتی نظیر این را از علی بن حسین نیز ذکر کرده است. [۲۲] نگا: ص (۵۰) از نسخه‎ی خطی مذکور.