قواعد و رهنمودهای بیداری اسلامی

قاعدۀ پنجم: دوستی و محبت با یکدیگر

بر ما لازم است که در بیداری اسلامی برای دین خدا با یکدیگر برادر و دوست باشیم، و با یکدیگر محبت بورزیم، زیرا خداوند متعال فرموده است: ﴿إِنَّمَا ٱلۡمُؤۡمِنُونَ إِخۡوَةٞ﴾[الحجرات: ۱۰] یعنی: «مؤمنان برادر یکدیگرند».

و پیامبر ج فرموده است: «كُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْواناً» [۲۲]. یعنی: «بندگان خدا و برادر باشید».

و مقتضای این برادری این است که ما بر یکدیگر تعدی نکنیم و با تمسک به دین خدا امتی واحد باشیم و از هم پاشیدگی و تفرقه با اهواء و آراء در دین خدا دوری جوییم.

بنابراین، باید در اختلاف نظرهایی که میان جوانان بیداری اسلامی بوجود آمده تأمل کنیم، و این اختلاف نظرها اموری هستند در مسائل اجتهادی که گنجایش اجتهاد در آن هست و از نصوص احتمال آن می‌رود، اما بعضی افراد می‌خواهند بندگان خدا را مجبور به پیروی از آنچه خودشان آن را حق می‌دانند بنمایند گرچه دیگران که با آن‌ها مخالفت می‌ورزند انگیزۀ مخالفتشان این باشد که آن‌ها هم نظر خود را حق می‌دانند، می‌گویم: بعضی از جوانان امروز که خداوند هدایت را به آن‌ها ارزانی نموده و کاملاً علاقمند و حریص به اجرای شریعت اسلامی هستند، بر اثر اختلافی که می‌توان در آن اختلاف نظر داشت، زیرا محل اجتهاد است و نصوص قرآن و سنت احتمال هردو نظر را دارد، اما بعضی از جوانان می‌خواهند همه مردم تابع و پیرو رأی و نظر آن‌ها باشند و اگر از آن‌ها پیروی نکنند مردم را بر اشتباه و گمراهی می‌دانند.

در صورتی که اصحاب پیامبر ج وائمه‌ای که بعد از آن‌ها آمده‌اند اینطور نبوده‌اند، من از اینجا به شما می‌گویم: اگر کتاب‌های اختلافی را بررسی کنید خواهید دید که اختلاف میان علماء زیاد است، اما هیچیک از آن‌ها دیگری را با رأی و اجتهاد خود گمراه نمی‌داند، بلکه هریک چنین دیدگاهی دارد که بر انسان لازم است از حق پیروی کند، و در این مورد از هیچکسی جانب‌داری نکند، بله حق را بگوید؛ اما مردم را با نرمی و آسان‌گیری به حق دعوت بده تا به نتیجه برسی پس بر هر جوان و دانشجو لازم است که از کسی تقلید کند که به نظر او به حق نزدیک‌تر است و کسی را که با او در این مسئله مخالف است اگر مخالفت او به مقتضای دلیل باشد معذور بداند. من می‌گویم: هر انسانی که چنین فکر کند که بر مردم لازم است که از حق پیروی کند در واقع او خودش را در مقام پیامبری و نبوت قرار داده است!! و آیا این انصاف است که تو فهم و فکر خود را بر دیگران حجت قرار بدهی و فهم دیگران را بر خود حجت ندانی؟! چه بسا انسان‌هایی که کینه اسلام را در دل می‌پروراند و با اسلام دشمن هستند از وجود این تفرقه در میان جوانان به شدت خوشحال می‌شوند و از صمیم قلب آرزو می‌کنند که این جوانانی را که به سمت زنده و پویا حرکت کرده‌اند از هم پاشیده و متفرق ببینند.

خداوند تعالی فرموده است: ﴿وَلَا تَنَٰزَعُواْ فَتَفۡشَلُواْ وَتَذۡهَبَ رِيحُكُمۡ﴾[الأنفال: ۴۶]. یعنی: «و با یکدیگر نزاع نکنید، چون درمانده و ناتوان می‌شوید و شکوه و هیبت شما از میان می‌رود».

و می‌گوید: ﴿۞شَرَعَ لَكُم مِّنَ ٱلدِّينِ مَا وَصَّىٰ بِهِۦ نُوحٗا وَٱلَّذِيٓ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ وَمَا وَصَّيۡنَا بِهِۦٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَىٰٓۖ أَنۡ أَقِيمُواْ ٱلدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُواْ فِيهِ﴾[الشوری: ۱۳]. یعنی: «خداوند آیین را برای شما (مؤمنان) بیان داشته و روشن نموده است که آن را به نوح توصیه کرده است و ما آن را به تو وحی و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش نموده‌ایم (به همۀ آنان سفارش کرده‌ایم که اصول) دین را پابرجا دارید و در آن تفرقه نکنید و اختلاف نورزید».

من شما جوانان را به محبت و وحدت بر دین خدا و خون سردی در امور و حکمت در دعوت خدا می‌خوانم، و با این امور پیروزی به امید خدا از آن شما خواهد بود، زیرا شما بر برهان و دلیل روشنی از کارتان و دارای بینش و بصیرت در دین الهی هستید.

[۲۲] قسمتی از حدیث شماره (۶۰۶۵) بخاری به روایت انس ابن مالک س الفتح (۱۰ / ۴۹۶) کتاب الأدب باب (۵۷) و مسلم (۲۳ و ۲۴ و ۲۵۵۹)، کتاب البر والصلة باب (۷).