قواعد و رهنمودهای بیداری اسلامی

آیا اهل معاصی مؤمن‌اند یا کافر

{۴۸} آیا سلام‌کردن به افرادی که اهل معصیت هستند، درست است؟ و آیا قطع رابطۀ با آن‌ها جایز است؟

* قبل از این که به این پرسش پاسخ دهم، می‌خواهم از شما سؤالی بکنم؟

آیا افرادی که مرتکب معصیت می‌شوند، کافر‌اند یا مؤمن؟

جواب این است: افرادی که مرتکب معصیت می‌شوند، چون به خدا ایمان دارند، مؤمن‌اند، و چون مرتکب گناهان کبیره می شوند، فاسق شمرده می‌شوند، پس مادامی که اینگونه‌اند از دایرۀ ایمان خارج نیستند، و قطع رابطه از آن‌ها جایز نیست، زیرا پیامبر ج فرموده است: «لاَ يَحِلُّ لِمُؤمنٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلاَثِ لَيَالٍ، يَلْتَقِيَانِ فَيُعْرِضُ هَذَا وَيُعْرِضُ هَذَا، وَخَيْرُهُمَا الَّذِى يَبْدَأُ بِالسَّلاَمِ» [۵۴]. یعنی: «برای هیچ مسلمانی جایز نیست که بیش از سه روز از برادرش قهر کند، و وقتی که با یکدیگر برخورد می‌کنند، هریک از دیگری روی‌گردان می‌شود، و بهترین این دو همان است که ابتدا اسلام می‌کند».

پس اگر گذرتان بر فردی افتاد که گناه انجام می‌داد، و گناهش گناهی بود که او را از دایرۀ ایمان بیرون نمی‌کرد، او را سلام کنید و او را به سوی خدا دعوت کن و نصیحتش کن تا از گناه دست بکشد و با او با نرمی سخن بگو، شاید پند بپذیرد و یا ترس الهی او را فرا گیرد.

بدان برادر تو فکر می‌کنی که باید از انجام‌دهندۀ گناه قطع رابطه کنی، اما به نظر من تو باید گناهی را که آن فرد انجام می‌دهد، ترک کنی و ترک‌گفتن و قطع رابطه با فردی که گناه را انجام می‌دهد درست نیست، مگر این که در ترک‌گفتن و قطع رابطه با او مصلحتی باشد، یعنی ترک رابطه باعث شود تا او گناه را ترک نماید، در این صورت چون قطع رابطه راه حل و موجب تربیت او می‌شود، اشکالی ندارد که با او قطع رابطه کنید.

خلاصه این که قهرکردن از مؤمن و ترک‌گفتن او جایز نیست، گرچه فاسق باشد، مگر این که در قطع رابطه با او فایده‌ای باشد و آن فایده همان دست‌کشیدن او از گناه می‌باشد، شاید کسی بگوید که: پیامبر ج با کعب بن مالک و آن دو همراهش قطع رابطه نمود [۵۵]. در جواب باید گفت: پیامبر ج با آن‌ها قطع رابطه کرد، چون در قطع رابطه با آن‌ها فائده بزرگی بود و آن‌ها آنگونه که خداوند حالت‌شان را بیان داشته است، چنین شدند: ﴿حَتَّىٰٓ إِذَا ضَاقَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلۡأَرۡضُ بِمَا رَحُبَتۡ وَضَاقَتۡ عَلَيۡهِمۡ أَنفُسُهُمۡ وَظَنُّوٓاْ أَن لَّا مَلۡجَأَ مِنَ ٱللَّهِ إِلَّآ إِلَيۡهِ﴾[التوبة:۱۱۸]. یعنی: «تا بدان جا که زمین با همه فراخی بر آنان تنگ شد، و دل‌شان به هم آمد و دانستند که هیچ پناهگاهی از خدا جز برگشت به خداوند وجود ندارد».

پس آن‌ها از این ترک رابطه فایده بس بزرگی دست یافتند، اما ترک‌گفتن گناهکاری که ترک رابطه برای او فائده‌ای ندارد، بلکه او را بیشتر دچار طغیان می‌کند و باعث می‌شود تا از اهل خیر و نیکی دورتر شود، جایز نیست.

این بود خلاصۀ جواب سؤال.

[۵۴] بخاری به روایت ابوایوب انصاری شماره حدیث (۶۰۷۷) الفتح (۱۰ / ۵۰۷) کتاب الادب باب (۶۲) و مسلم شماره (۲۵ – ۲۵۶۰) کتاب البر و الصله و الاداب باب (۸). [۵۵] داستان توبۀ کعب بن مالک و دوستانش را بخاری به شماره (۴۴۱۸) روایت نموده، الفتح (۷ / ۷۱۷) کتاب المغازی باب (۷۹) و مسلم شماره (۵۳ / ۲۷۶۹) کتاب التوبة باب (۹) روایت کرده است.