قواعد و رهنمودهای بیداری اسلامی

«وجوب تواضع برای رساندن حق»

{۱۸} حکم دعوتگرانی که مردم را دعوت می‌دهند، و حالتی در دعوت به خود می‌گیرند که گویا هدایت مردم را با التماس و گدایی می‌خواهند بدست بیاورند چیست؟ و نظر شما دربارۀ فرمودۀ الهی چیست که گفته است: ﴿يَٰيَحۡيَىٰ خُذِ ٱلۡكِتَٰبَ بِقُوَّةٖ﴾[مریم:۱۲]. یعنی: «ای یحیی کتاب را با قوت برگیر».

* حقیقت امر این است که دعوتگرانی که مردم را طوری دعوت می‌دهند که گویی بر گدایی مال پیش آن‌ها آمده‌اند، ممکن است بر اثر ضعف شخصیت و ضعف دعوت‌شان باشد و گاهی بر اثر عناد و کینه‌توزی دعوت داده شده چنین می‌کنند، یعنی فرد دعوتگر کوتاهی در شخصیت و دعوت و توانایی ندارد. اما حالت فردی که دعوت داده می‌شود، طوری است که باید با آرامش و آسانی و نرمی با او صحبت کرد. بنابراین، چنین دعوتگری را که مردم را بگونه‌ای دعوت می‌دهد که گویا برای گدایی پیش آن‌ها آمده نباید مقصر بدانیم یا بگوییم: اشتباه کرده است، چون حالت دعوت شونده چنین ایجاب می‌کند، اما باید انسان در دعوتش قوی باشد، ولی قوت و توانایی او باید بر مقتضای حال باشد ورنه هر فردی باید کتاب الهی را با قوت بگیرد، همانطور که خداوند در مورد بنی اسرائیل گفته است: ﴿خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ﴾[البقرة: ۶۳]. یعنی: «محکم و با قوت برگیرید آنچه را به شما داده‌ایم». بلکه خداوند کوه را از جای برکند و بر بالای سر آن‌ها آورد تا این امر را بر آن‌ها لازم بگرداند: ﴿۞وَإِذۡ نَتَقۡنَا ٱلۡجَبَلَ فَوۡقَهُمۡ كَأَنَّهُۥ ظُلَّةٞ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُۥ وَاقِعُۢ بِهِمۡ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ﴾[الأعراف: ۱۷۱]. یعنی: «هنگامی را که کوه را بر فراز سر آن‌ها نگاه داشتیم، آنچنان که انگار سایه بافی است و ایشان گمان بردند که بر سرشان فرو می‌افتد به آن‌ها گفتیم آنچه را به شما داده‌ایم محکم و با قوت برگیرید».

پس انسان باید قوی باشد، اما گاهی دعوت ایجاب می‌کند که انسان برای رسیدن حق به شخصی و پذیرفتن آن در برابر آن شخص متواضع و فروتن باشد.