قواعد و رهنمودهای بیداری اسلامی

دعوتگر باید الگو باشد

{۴۴} حکم دعوتگری که مردم را به انجام کاری دعوت می‌دهد، اما خودش آن کار را انجام نمی‌دهد چیست؟

* دعوتگر باید الگویی شایسته برای افرادی باشد که آن‌ها را دعوت می‌دهد، پس هرگاه مردم را به انجام کار خوب امر نمود، باید اولین کسی باشد که آن کار خوب را انجام می‌دهد، و هرگاه مردم را از کار بد بازداشت، باید خودش اولین فردی باشد که آن کار زشت و بد را ترک نموده است.

اما گاهی انسان به کار خیری دعوت می‌دهد، و خودش آن را انجام نمی‌دهد، براساس این که به کار خیرتر از آن می‌پردازد، و اگر خودش به کار بهتری مشغول باشد، نباید گفتار و کردارش متضاد باشد، و مانند افرادی باشد که خداوند در مرود آن‌ها فرموده است: ﴿۞أَتَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبِرِّ وَتَنسَوۡنَ أَنفُسَكُمۡ وَأَنتُمۡ تَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ ٤٤﴾[البقرة: ۴۴]. یعنی: «آیا مردم را به نیکوکاری فرمان می‌دهید، و خود را فراموش می‌کنید، در حالی که شما کتاب می‌خوانید آیا نمی‌فهمید».

و یا این که مانند فردی باشد که «در آتش جهنم انداخته می‌شود و روده‌هایش از شکمش خارج است، و همچون خری که در آسیاب بسته باشد، آن را می‌چرخاند، اهل جهنم بر او گرد آمده و می‌گویند: ای فلانی! چرا به چنین وضعی گرفتار شده‌ای، آیا تو به کارهای خوب ما را امر نمی‌نمودی، و از کارهای بد ما را منع نمی‌کردی؟ می‌گوید: من به کار بد بازمی‌داشتم، و خود کار بد را انجام می‌دادم» [۵۳]از خداوند متعال طلب سلامتی می‌کنم.

انسان باید در این زمینه احتیاط کند، من نمی‌گویم که: اگر خودت کار خوبی انجام ندادی، به دیگران هم نگویی که آن کار خوب را انجام دهند. بلکه می‌گویم: تو اگر کار خوب را انجام ندهی، خودت را از خوبی محروم کرده‌ای، اما دیگران را از کار خوب محروم نکن، و دیگران در صورتی محروم نخواهند شد که تو امر به معروف کنی.

[۵۳] بخاری به روایت اسامه بن زیدسبه شماره (۳۲۶۷) الفتح (۶ / ۳۸۱) کتاب بدء الخلق، باب (۱۰) و مسلم به شماره (۵۱ – ۲۹۸۹) کتاب الزهد و الرقائق، باب (۷).