آیا میتوان دین را تنها از کتابها آموخت
{۸۶} آیا فراگرفتن دین تنها از کتابها بدون علماء درست است و بویژه وقتی علمآموختن توسط علماء به علت کمبود آنها مشکل باشد، و نظر شما در مورد گفته کسی که میگوید: هرکسی استادش کتابش باشد اشتباهات او از درستیهایش بیشتر خواهد بود؟
* بدون تردید علم با آموختن از علماء و از کتابها حاصل میشود، چون کتاب عالم، گویا خود عالم است، زیرا عالم وقتی کتابهایی مینویسد با تو از طریق کتابش سخن میگوید، پس وقتی آموختن علم از علماء مشکل باشد علم را باید از طریق کتابها جست.
اما از طریق علماء نسبت به طریق کتابها بهتر میتوان علم تحصیل کرد، زیرا علمی که از طریق کتابها به دست میآید بیشتر خسته میکند، و نیاز به تلاش و کوشش بزرگی دارد و با وجود تلاش ممکن است، گاهی بعضی از مطالب مانند قواعد و اصولی که اهل علم وضع کردهاند را نفهمد و برایش پوشیده بماند. بنابراین، باید تا حد امکان فردی که دنبال علم است، مرجعی از اهل علم داشته باشد، اما این گفته که، هرکسی راهنمایش کتابش باشد اشتباهات او از درستیهایش بیشتر خواهد بود، این گفته به طور مطلق درست نیست، و نه مطلقاً اشتباه است، زیرا فردی که علم را از هر کتابی که میبیند، فرا میگیرد، بدون شک زیاد اشتباه خواهد کرد، اما کسی که در آموختن علم از طریق کتاب بر کتابهای افراد معتمد و معروف به علم و امانت تکیه نماید، چنین فردی اشتباهاتش زیاد نخواهد بود، بلکه در بیشتر آنچه میگوید درست میگوید.