شاگردان مکتب نبوت

محبت پیامبر صنسبت به معاذ سو نشانه‏هایی که بر سینه وی نهاد

هنگامی که پیامبر صبه مدینه هجرت کرد به سبب آمدن وی معاذ شدیداً شاد شد و همانند دو چشم ملازم وی گشت (ملازمت یک چشم با چشم دیگر) و از سرچشمه پاک وی علم فراوان آموخت. در شناخت حلال و حرام و سایر مسائل شرعی اسلام به گونه‏ای تعمق نمود که یکی از عالم‌ترین اصحاب پیامبر صنسبت به کتاب و سنت رسول خدا صشد.

برای ما کافی است به برخی از نشان‌های افتخاری که پیامبر صبر سینه معاذ بن جبل نهاده است اشاره کنیم.

از عبدالله بن عمرو روایت شده است که پیامبر صفرمودند: «قرآن را از چهار نفر فرا بگیرید: عبدالله بن مسعود، أُبیّ بن کعب، معاذ بن جبل و سالم مولی ابی حذیفه»[۱۲۵].

از انس سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «درمیان امت من مهربان‌ترین‌شان به نسبت امت ابوبکر، سخت‏ترینشان در دین خدا عمر، باحیاترین‌شان عثمان و آگاه‌ترین‌شان به حلال و حرام معاذ است»[۱۲۶].

پیامبر صمعاذ را به خود نزدیک می‏کرد و به نیکوترین وجه اکرام می‏داشت، از معاذ بن جبل روایت شده است که گفت: من پشت سر رسول خدا صبر الاغی سوار بودم که به آن عُفیر می‏گفتند[۱۲٧]. و این روایت بیانگر تواضع فراوان پیامبر صو جایگاه و منزلت معاذ نزد رسول خدا است.

برادر بزرگوار و خواهر ارجمندم در این منقبت بزرگی که دنیا و آنچه در آن است نمی‏تواند با آن برابری کند، تدبر کن!.

از معاذ بن جبل روایت شده است که رسول خدا دست وی را گرفته فرمودند: «ای معاذ به خدا سوگند تو را دوست دارم، به خدا سوگند تو را دوست دارم. پس فرمود: ای معاذ تو را سفارش می‏کنم که در پایان هیچ نمازی این دعا را رها مکنى: که پروردگارا مرا بر یاد و شکر و عبادت نیکت کمک و یاری کن»[۱۲۸].

پیامبر صجای‌گاه معاذ را درمیان علما در روز قیامت نیز توضیح می‏دهد.

از محمد بن کعب قرظی روایت شده است که پیامبر صفرمودند: «معاذ بن جبل از حیث درجه و منزلت پیشرو علماست»[۱۲٩].

پیامبر صیک روز در تمجید وی فرمودند: «معاذ بن جبل چه مرد خوبی است!»[۱۳۰].

اصحاب پیامبر صجای‌گاه و منزلت معاذ را می‏دانستند، از این رو دوستی و ارجمندی وی را در دل خود داشتند.

از عبدالله بن مسعود روایت شده است که گفت: معاذ (همانند ابراهیم خلیل) امتی فرمانپذیر برای خدا بود.

مردی از قبیله اشجع که به او فروه بن نوفل می‏گفتند: گفت: ابن مسعود فراموش کرده است. آن شخص ابراهیم است اشاره به آیه: ﴿إِنَّ إِبۡرَٰهِيمَ كَانَ أُمَّةٗ قَانِتٗا لِّلَّهِ حَنِيفٗا وَلَمۡ يَكُ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ١٢٠﴾[النحل: ۱۲۰]. «ابراهیم (به تنهایى) امتى بود مطیع فرمان خدا، خالى از هر گونه انحراف; و از مشرکان نبود».

عبدالله بن مسعود در جواب گفت: کسی فراموش نکرده است بلکه ما او را به ابراهیم تشبیه می‏کنیم. عبدالله بن مسعود در خصوص امت مورد سؤال واقع شد. در جواب گفت: امت یعنی معلم خیر، و قانت یعنی مطیع و فرمانپذیر خدا و رسولش[۱۳۱].

از محمد پسر سهل أبی حثمه روایت شده است که پدرش گفت: در زمان رسول خدا سه نفر از مهاجرین؛ عمر، عثمان و علی و سه نفر از انصار؛ أبی بن کعب، معاذ و زید فتوا می‏دادند.

از نیار اسلمی روایت شده است که عمر با این افراد مشورت می‏کرد و معاذ را نیز نام برد.

موسی بن علی بن رباح از پدر خود روایت کرده است که عمر در جابیه برای مردم خطبه خواند و فرمود: هر کس می‏خواهد علم فقه بیاموزد پس نزد معاذ بن جبل بیاید[۱۳۲].

[۱۲۵] بخاری در شماره ۴٩٩٩ در باب فضائل قرآن و مسلم شماره ۲۴۶۴ باب الفضائل آورده است. [۱۲۶] احمد، ترمذی، نسائی از انس روایت کرده‏اند، آلبانی در صحیح الجامع آن را تصحیح کرده است، ۸٩۵. [۱۲٧] بخاری این روایت را آورده است، ۶/۴۴. [۱۲۸] ابوداود، ۱۵۲۴ و نسائی ۲/۵۳ حاکم۳/۲٧۳-۲٧۴ روایت کرده‏اند و حکم آن را صحیح الاسناد دانسته است. [۱۲٩] ابن سعد در طبقات ۲/۱۰٧ آورده است. [۱۳۰] ترمذی در مناقب شماره ۳٧٩٧ آورده است و ابن حبان نیز در شماره ۲۲۱٧ آن را صحیح دانسته است. [۱۳۱] حاکم در مستدرک ۳/۲٧۳ آورده است. [۱۳۲] حاکم آن را در ۳/۲٧۱-۲٧۲ تخریج کرده و ذهبی ان را صحیح دانسته و با آن موافقت کرده است.