شاگردان مکتب نبوت

سرور ما ابوبکر ، سرور ما بلال را آزاد کرد

روزی ابوبکر ساز جایی می‏گذشت و دید که بلال روی زمین داغ مکه عذاب می‏بیند و خودش را در راه خدا خوار کرده است و این ندای جاویدان را سر می‏دهد: اَحد اَحد.

ابوبکر سفوراً در همان لحظه رفت و کالایی را که داشت فروخت و با پول آمد تا بردگانی را که مثل بلال هستند، بخرد.

عطاء خراسانی می‏گوید: من نزد ابی مسیب بودم که در مورد بلال صحبت می‏کرد و می‏گفت: او بر دینش بسیار استوار بود و در راه خدا عذاب می‏دید. وقتی با پیامبر صملاقات کرد، رسول الله صفرمود: اگر چیزی داشتیم بلال را می‏خریدیم. پس ابوبکر نزد عباس رفت و گفت: بلال را برایم بخر. عباس او را خرید و نزد ابوبکر فرستاد و ابوبکر ساو را آزاد کرد[۲٩۲].

و در السیره (سیرت ابن هشام) آمده است که ابوبکر ساو را به عنوان یک برده سیاه پوست مشرک از امیه بن خلف خریداری کرد[۲٩۳].

ابن سیرین /می‏گوید: وقتی که اربابان بلال فهمیدند که او مسلمان شده، او را در برابر آفتاب قرار می‏دادند و او را عذاب می‏دادند و به او می‏گفتند: خدای تو لات و عزی است، اما او می‏گفت: اَحد اَحد. این خبر به ابوبکر رسید و نزد آنها رفت و گفت: چرا او را می‏کشید؟ او مطیع شما نیست، گفتند: او را بخر، پس او را به هفت اوقیه (اُنس) خریداری کرد، و او را آزاد کرد[۲٩۴].

قیس می‏گوید: ابوبکر سبلال را در حالی خریداری کرد که در زیر یک سنگ بود و او را با پنج اوقیه (انس) طلا خریداری کرد. آنها گفتند اگر یک اوقیه هم می‏دادی، او را می‏فروختیم. ابوبکر گفت: اگر صد اوقیه می‏خواستی می‏دادم[۲٩۵].

عمر سهرگاه از ابوبکر سیاد می‏شد، می‏گفت: سرور ما ابوبکر، سرور ما بلال را آزاد کرد[۲٩۶].

حتی مفسران در تفسیر این کلام خداوند متعال گفته‏اند: ﴿وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُۥ مِن نِّعۡمَةٖ تُجۡزَىٰٓ١٩ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ٢٠ وَلَسَوۡفَ يَرۡضَىٰ٢١﴾[الليل: ۱٩-۲۱]. «و هیچ کس را نزد او حق نعمتی نیست تا بخواهد (به این وسیله) او را جزا دهد. بلکه تنها هدفش جلب رضای پروردگار بزرگ اوست. و به زودی راضی و خشنود می‌شود».

این آیه در مورد ابوبکر سنازل شده است هنگامی که بلال را خرید و او را آزاد کرد. مشرکان گفتند: تنها بخاطر نیازی که به او داشت او را خریداری کرد، که آیه نازل شد: ﴿إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ رَبِّهِ ٱلۡأَعۡلَىٰ٢٠ وَلَسَوۡفَ يَرۡضَىٰ٢١﴾[الليل: ۲۰-۲۱][۲٩٧]. «بلکه تنها هدفش جلب رضای پروردگار بزرگ اوست. و به زودی راضی و خشنود می‌شود».

این گونه خداوند متعال نجات بلال از دست مشرکان را مقدر کرد تا زندگی دوباره‏ای را در پرتو ایمان و همنشینی با پیامبر صآغاز کند. پس بلال مستقیماً از این منبع پاک استفاده کرد تا زمانی که خداوند او را والا و بامنزلت گردانید.

[۲٩۲] ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۲/۳۲؛ اسد الغابة ۱/۲۴۳. [۲٩۳] السیرة، ابن هشام، ۱/۳۱۸. [۲٩۴] الطبقات، ابن سعد، ۳/۱/۱۶۵. [۲٩۵] ابن نعیم، الحلیة، ۱/۱۵۰ به نقل از السیر، ذهبی، ۱/۳۵۳. [۲٩۶] بخاری ۳٧۵۴، المناقب، ابن سعد، ۳/۱/۱۶۶. [۲٩٧] صفوة التفاسیر، ۳/۵٧۰.