روز جنگ یرموک
در روزی که نبرد یرموک در گرفت معاذ سرهبری سمت راست لشکر را بر عهده داشت: در صبح روز نبرد درمیان مردم ایستاده خطاب به آنان گفت: ای خوانندگان قرآن و حافظان کتاب! ای یاوران هدایت و دوست داران حق! به خدا سوگند! نمیتوان با آرزوهای درونی به رحمت خدا دست یافت و داخل بهشت خداوند شد، رحمت و مغفرت بیپهنای خداوند فقط شامل راستگویان و تصدیقکنندگان وعده‌های خداوندی میشود. آیا این سخن خداوند – عز وجل – را نشنیدهاید که میفرماید: ﴿وَعَدَ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَيَسۡتَخۡلِفَنَّهُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ كَمَا ٱسۡتَخۡلَفَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِمۡ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمۡ دِينَهُمُ ٱلَّذِي ٱرۡتَضَىٰ لَهُمۡ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّنۢ بَعۡدِ خَوۡفِهِمۡ أَمۡنٗاۚ يَعۡبُدُونَنِي لَا يُشۡرِكُونَ بِي شَيۡٔٗاۚ وَمَن كَفَرَ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡفَٰسِقُونَ٥٥﴾[النور: ۵۵]. «خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دادهاند وعده مىدهد که قطعا آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید; و دین و آیینى را که براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشهدار خواهد ساخت; و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدل مىکند، آنچنان که تنها مرا مىپرستند و چیزى را شریک من نخواهند ساخت. و کسانى که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقانند».
شما نیز اگر خداوند بخواهد پیروزید، پس از خدا و رسول او فرمانبرداری کنید و با یکدیگر به نزاع نپردازید که موجب شکست شما خواهد شد و هیبت شما را از بین خواهد برد، و صبر پیشه کنید که خداوند با صبر پیشگان است.
و شرم کنید از خداوند از اینکه شما را در حال فرار از دشمنانتان ببیند چرا که شما در قبضه دست او هستید و رحمت او شما را در برگرفته است و برای شما هیچ پناهگاهی به غیر از خداوند وجود ندارد و نمیتوانید از هیچ کس جز خداوند عزت بیابید[۱۴٩].
هنگامی که سپاهیان روم به سمت راست لشکر مسلمانان حملهور شدند، معاذ سفریادکنان گفت: ای مسلمانان که بنده خداوند هستید اینان خودشان را برای در سختی انداختن و شدت بر شما آماده کردهاند.
و تنها باور به لقای پروردگار و پایداری در برابر سختیها آنها را دفع خواهد کرد. پس از اسب خود پیاده شد و فرمود: هر کس اسب مرا میخواهد تا با آن مبارزه کند پس آن را بگیرد، بدینوسیله ترجیح داد که پیاده مبارزه کند. پس عبدالرحمن بن جبل که جوانی تازه به بلوغ رسیده بود به پا خواست و گفت: هنگامی که مسلمانان تو را صبور و محافظ ببینند – اگر خداوند بخواهد – صبر پیشه کرده و مجاهدت میکنند. معاذ سدر جواب گفت: ای فرزندم! خداوند ما را پیروز گرداند[۱۵۰].
[۱۴٩] الطریق الی دمشق، ص۴٧۲. [۱۵۰] الطریق الی دمشق، ص۴٧۶.