«نصّ» جانشین «وصیت»
بر خلاف دیدگـاه کیسانیان که دلیل مشروعیت و حقانیت امامت علی÷را وصیت پیامبر می‌دانستند، دیدگـاه امامیه نص حدیث غدیر را محور استدلال خود در مسأله امامت و خلافت قرار می‌دهد. شیخ مفید در کتاب (الإفصاح في إمامة علي بن أبي طالب) می‌گـوید: «رسول خدا در غدیر خم امر ولایت و پیشوائی امت وتدبیر وسیاست را به علی سپرده و اطاعت او را همردیف اطاعت خود دانست. او بود که علی را به دلیل شایستگـی و برتری‌اش بر دیگـران به عنوان یار، وزیر و خلیفه خود قرار داده و برای دوران پس از وفات، مقام امامت را نیز به وی سپرد» [۱۰۳].
در کنار نص مشهور حدیث غدیر، احادیث صریح دیگـری نیز در باره امامت و خلافتِ امام علی÷مورد استفاده قرار گـرفته است، اما همگـی آن‌ها از منابع شیعی روایت شده است. اما بعضی از محققین این روایت‌ها را مورد تشکیک قرار دادند، و آن‌ها را مجعول دانستند و حتی معنای سیاسی بر این روایت‌ها تحمیل شده است.
سید مرتضی در کتاب (الشافي في الإمامة) تصریح می‌کند که هرچند حدیث غدیر خم مهمترین حدیث پیامبر در زمینه امامت است، و چنانچه از حاشیه‌ها و اضافاتی که بر آن افزوده شده است بگـذریم، نص آن «تنها یک دلالت پنهانی و غیر صریح به امامت به شمار می‌آید».
اگـر چه متکلمین مذهب امامیه مانند شیخ طوسی وشیخ مفید تنها شیوه تشخیص عصمت و امامت را نصوص الهی، عنوان می‌کردند، اما آنان برای اثبات امامتِ شماری از امامان، چنین نصوصی را در دست نداشتند. به عنوان مثال امامت امام سجاد از اهمیت خاصی نیز به عنوان (حلقه اتصال امامت) بر خوردار بود به نصّ هیچ حدیثی مستند نیست. از اینرو نظریه پردازان فلسفه امامت الهی به شیوه‌های دیگـری برای اثبات امامت متوسل شدند که مهمترین آن‌ها وصیت، معجزات غیبی و دلالت‌های عقلی و استنتاجی است [۱۰۴].
[۱۰۳] همان، ص ۶. [۱۰۴] المرتضي، الشافي، بخش دوم، ص ۱۲۸.