تکامل فکر سیاسی شیعه از شورا تا ولایت فقیه

فهرست کتاب

ادعای امامت جعفر بن علی

ادعای امامت جعفر بن علی

معمولا امامت بنابه توصیه امام قبلی امام بعدی صورت می‌گـیرد، برادر حضرت عسکری، از عدم وجود چنین وصیتی بود که استفاده کرده، وخودش را جانشین امام عسکری منصوب ساخته، خصوصا حضرت عسکری فرزندی از خود باقی نگـذاشته بود وجعفر بن علی به شیعیان گـفت: «برادرم امام حسن عسکری به رحمت پروردگـار رفته وفرزندی اعم از پسر یا دختر از خود باقی نگـذاشته، من وصی او می‌باشم». وبه شیعیان قم که مرکز تشیع آن‌زمان نام‌های نوشتند و آن‌ها را به امامت وقیمومت خود دعوت کرده، وادعای علم حلال وحرام وما یحتاج مردم از همه علوم را کرده [۲۳۶].

الصدوق در (كتاب اكمال الدين) [۲۳۷]از ابو الأدیان البصری [۲۳۸]نقل می‌کند: «بعد از مرگ حضرت عسکری عموم شیعیان پیرامون جعفر بن علی جمع شدند وبه او تبریک وتسلیت گـفتند، بین آن‌ها نائب أول عثمان بن سعید العمری بوده.

نوبختی، اشعری قمی، والمفید نقل می‌کنند که اکثر شیعه‌های حضرت عسکری وضع ظاهری – او نبودن فرزندی برای حضرت عسکری – را پذیرفته وآنرا مسلّم دانسته وامامت جعفر را قبول کرده، واشکالی از بودن دو برادر امام بعد از یکدیگـر نگـرفته‌اند و آن‌ها مانند فرقه (فطحیه) که اشکالی نمی‌دیدند ومیتوان امامت را از برادر به برادر انتقال داد.

مثلاً فرقه فطحیه بین امامت عبدالله افطح وبرادرش موسی فرزندان امام جعفر صادق جمع کردند، وتسلسل وراثی وعمودی در امامت معمول نداشتند. لازم می‌بینم که مفهوم (امامت وراثی عمودی) را توضیح دهم: معنای آن اینست که امامت از پدر به پسر می‌رسد وبه برادر منتقل نمی‌شود بجز حضرت امام حسن وامام حسین.

شیعیانی که نزد جعفر بن علی جمع شده بودند عده کثیری از اهل کوفه بودند ومهم‌ترین آن‌ها (علی بن الطاحی الخزاز وعلمای بنی فضال وخواهر الفارس بن خاتم بن ماهویه القزوینی) بودند [۲۳۹].

اهل قم نزدیک بود امامت جعفر بن علی را بپذیرند، برای اینکه آن‌ها کسی دیگـر برای مقام امامت نمیشناختند، اهل قم پیرامون بزرگـشان احمد بن اسحاق جمع شدند و نام‌های برای جعفر بن علی فرستادند واز ایشان خواستند به مسائلشان پاسخ داده شود. نام‌های به این مضمون نگـاشتند: «پدران ما مسائلی را از امامان سابق پرسیده بودند وجواب گـرفتند، ما هم به نوبه خود از شما سؤال می‌کنیم وجواب مسائل را مانند جواب پدرانتان بدهید تا مطمئن شویم، تا حقوق أموالمان را برای شما بفرستیم». مردم قم عده‌ای را برای گـفتگـو با (جعفر بن علی) فرستادند ونامه را به ایشان تسلیم کردند واز ایشان پرسیدند: به چه صورت امامت منتقل گـردیده؟ با اینکه گـفته شده بعدم جواز امامت در برادران بجز امامت حسن وامامت حسین؟ جعفر بن علی آن را به (بداء) از طرف خداوند وبه (عدم وجود فرزندی برای برادرش حضرت عسکری) تفسیر کردند [۲۴۰].

هیئت قمی مدتی نزد جعفر بن علی ماندند تا جواب نامه را بگـیرند، اما جعفر هیچیک از آن‌ها را جواب ندادند [۲۴۱].

شیخ صدوق وشیخ طوسی والصدر از این مشکل ساده‌ای که برای شخصی مانند (جعفر بن علی) که مدعی امامت می‌باشد صحبتی به میان نیاوردند، اما می‌گـویند: هیئتِ فرستاده شده از قم از جعفر خواسته بودند از مسائل غیبی صحبت کند، از جمله از او خواسته بودند از مقدار اموالیکه با خود از قم آورده بودند بگـوید، وادعا کردند که حضرت عسکری همواره به آن‌ها بشکل غیبی از مقدار اموال آورده شده وجزئیات دیگـر خبر اطلاع می‌دادند. جعفر بن علی صحبت از غیب را نپذیرفتند و همچنین این نسبت را از برادرش (حسن عسکری) دفع کردند؟؟؟؟

الخصیبی همچنین ادامه می‌دهد که جماعتی از اهل قم که عبارتند از (ابوالحسن بن ثوابه وابو عبد الله الجمال وابو علی الصائغ القزوینی) اموال شیعیان را بنام جعفر بن علی می‌گـرفتند و می‌خوردند وبه جعفر نمی‌رساندند وایشان را کذاب می‌نامیدند. واین مسئله نشان می‌دهد که قسمتی از شیعیان قم به امامت جعفر بن علی ایمان داشتند، چون برای او پول می‌فرسادند [۲۴۲].

[۲۳۶] الطبري: الاحتجاج، ج۲ ص ۷۹، الصدوق: اكمال الدين ص ۴۷۵، الخصيبي: البداية والنهاية الكبري، ص ۳۹۱، الصدر: الغيبة الصغري، ص ۳۰۷. [۲۳۷] ص ۴۷۵. [۲۳۸] لازم به یاد آوریست که ابو الأدیان خادم حضرت عسکری بود وفرستاده حضرتش برای شیعیان در شهرهای مختلف بوده. [۲۳۹] الاشعري: المقالات ص ۱۱۵، النوبختي: فرق الشيعة ص ۹۸-۹۹، المفيد: الفصول المختاره ص ۲۵۹. [۲۴۰][۷] - الخصيبي: الهداية الكبري ص ۳۸۳ و۳۹۱ [۲۴۱][۸] - الخصيبي: الهداية الكبري، ص ۳۸۳ و۳۹۱ [۲۴۲][۹] - الخصيبي: الهداية الكبري ص ۳۹۲