فدیه‌گرفتن از اسیران جنگ بدر
همچنین در جریان فدیه‌خواستن از اسرای بدر نیز پیامبر صمورد عتاب خداوند قرار گرفت! جریان از این قرار بود که در غزوه بدر هفتاد هزار از سران و بزرگان کافران اسیر شدند، پیامبر صبرای تعیین تکلیف آنها جلسه‌ای مشورتی را با یاران خود تشکیل داد، و همانگونه که مفسران و مورخان آورده‌اند: ابتدا از ابوبکر سنظرخواهی فرمود و ابوبکر سگفت: «ای رسول خدا! بیشتر این اسیران، پسر عموها و خویشاوندان تو هستند [۲۲۶]، رأی من این است که از آنان فدیه قبول کنی تا به وسیله آن قدرت نظامی خود را افزایش دهیم و بر مشرکین متجاوز غلبه نماییم، شاید خداوند آنان را هدایت کند و آنان نیز به ما ملحق شوند».
سپس به عمر سفرمود: رأی تو چیست؟ او نیز گفت: «نظر من برخلاف نظر ابوبکر است! به خدا سوگند! اگر به من اجازه دهید گردن همه نزدیکانم را بزنم، این کار را خواهم کرد، و اگر به علی اجازه دهید و امر نمایید گردن برادرش عقیل را بزند، این را خواهد کار را خواهد کرد، اگر به حمزه دستور دهید که گردن برادرش عباس را بزند، از این کار خودداری نمی‌کند، تا خداوند شاهد باشد که در دل‌های ما مسلمانان جایی برای دوستی با مشرکین حتی اگر نزدیکان ما باشند وجود ندارد! این اسیران همه بزرگان و رهبران مشرکین هستند! دین تو را تکذیب کردند، به جنگ با تو برخاستند و از شهر خود بیرونت کردند! ای رسول خدا! گردن‌شان را بزن تا بدین وسیله اسلام نیرومند شود و مشرکان خوار گردند!».
پیامبر صبعد از مشورت با دیگر اصحاب خود به آسانگیرانه‌ترین روش یعنی نظر ابوبکر ستمایل نشان داد و به آنان فرمود: «امروز شما مردمی محتاج و فقیرید! هیچیک از این اسیران را از دست ندهید، مگر آنکه فدیه بگیرید اما اگر بستگان‌شان فدیه آنها را نداند، (چون از سران کفر و تجاوزگری هستند) گردن‌شان را بزنید!» [۲۲۷].
در این هنگام خداوند پیامبر صو آن دسته از یارانش را که به قبول فدیه تمایل نشان دادند، با نزول آیاتی شدیداً مورد سرزنش قرار داد که چرا ثروت ناپایدار مادی را (ناخواسته) بر یاری دین خدا ترجیح می‌دهید؟ آن هم در نخستین نبرد اسلام با مشرکین متجاوز و برانداز.
خداوند خطاب به ایشان فرمود:
﴿مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَن يَكُونَ لَهُۥٓ أَسۡرَىٰ حَتَّىٰ يُثۡخِنَ فِي ٱلۡأَرۡضِۚ تُرِيدُونَ عَرَضَ ٱلدُّنۡيَا وَٱللَّهُ يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ ٦٧ لَّوۡلَا كِتَٰبٞ مِّنَ ٱللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمۡ فِيمَآ أَخَذۡتُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ ٦٨ فَكُلُواْ مِمَّا غَنِمۡتُمۡ حَلَٰلٗا طَيِّبٗاۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٦٩﴾ [الأنفال: ۶۷-۶۹].
«هیچ پیامبری حق ندارد که اسیران جنگی (از سران مشرکین متجاوز و برانداز) داشته باشد، مگر آنگاه که خونشان را بر زمین بریزد، شما متاع ناپایدار دنیا را می‌خواهید، در صورتی که خداوند آخرت را (برای شما) می‌خواهد و خداوند صاحب عزت و حکمت است، اگر حکم سابق خداوند نبود (که بدون ابلاغ و اتمام حجت، امتی را کیفر ندهد) عذاب بزرگی در مقابل چیزی که (به عنوان فدیه از اسیران بدر) گرفته اید، بر شما می‌رسید! اکنون از آن چیزهایی که (از اسیران) غنیمت گرفته اید، حلال و پاکیزه بخورید (و در همه کارهایتان از این به بعد) از خدا بترسید (و توبه کنید) که خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است».
روایت شده که بعد از نزول این آیات پیامبر صو اصحاب سخت اندوهگین شدند و رسول خدا فرمود: «به واسطه طمع در مال دنیا عذاب از این درخت که کنار ماست، به ما نزدیکتر شده بود!» [۲۲۸].
ناگفته نماند که خداوند با نزول این آیات رأی قاطعانه عمر سرا تأیید می‌فرماید!..
[۲۲۶] نزدیکان بیشتر مهاجرین از جمله: عباس عموی پیامبر جو برادر حمزه س، عقیل برادر علی سو پسر عموی پیامبر ج، جزو اسیران بودند. [۲۲۷] شأن نزول آیات، ترجمه دکتر محمد جعفر اسلامی، ص۲۸۸ و ۲۸۹- طبری، ج۳، ص۹۹۰- البدایة والنهایة، ج۳، ص۲۵۷- حیاه محمد، حسنین هیکل، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ص۳۷۷. [۲۲۸] مرجع قبلی.